Συνέντευξη στην Κατερίνα Παπαποστόλου
Η Κάτια Πινό, νηπιαγωγός και βραβευμένη συγγραφέας παιδικών βιβλίων ξεδιπλώνει για μας τις σκέψεις της για τη σημερινή ελληνική κοινωνία που στερείται ερεθισμάτων, ώστε τα παιδιά να μάθουν μέσα από τη σχολική διαπαιδαγώγηση να αγαπούν τα ζώα και να σέβονται κάθε έμψυχο ον του πλανήτη. Με ένα πολυετές σημαντικό ζωοφιλικό έργο χάρη στις ευαισθησίες της μα και στην αρετή της ενσυναίσθησης που δεδομένα διαθέτει, βρίσκεται χρόνια τώρα στην πρώτη γραμμή μαζί με συναδέλφους της εκπαιδευτικούς, ως φωτεινές εξαιρέσεις μέσα σε ένα «σκοτεινό» ακόμη σχολείο, προσπαθώντας με κάθε μέσο και τρόπο να αλλάξουν όλοι μαζί ριζικά το ελληνικό εκπαιδευτικό ζωοφιλικό κατεστημένο.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων;
Ήταν «έρωτας με την πρώτη ματιά»… Έχει απάντηση ο έρωτας; Όσο και αν έχω ψάξει δεν έχω δώσει απάντηση. Επομένως δε μπορούσα παρά να ενδώσω, αψηφώντας ακόμη και τις πιθανές πληγές…
Από που αντλείτε την έμπνευσή σας για τη δημιουργία των παραμυθένιων κόσμων σας;
Μία λέξη, μία εικόνα, ένα γεγονός, μια επιθυμία, ένα βίωμα, μία σκέψη, οτιδήποτε, είναι ικανό να γεννήσει μία ιστορία. Για να σας αναφέρω ένα παράδειγμα, το πιο πρόσφατο βιβλίο μου, το «Να τα βράσω τα γράμματα» γεννήθηκε από μία λέξη που διάβασα τότε σε άλλο παιδικό βιβλίο, τη λέξη «φαρέτρα». Τόσο απλά και συνάμα τόσο μαγικά.
Πόσο δύσκολο αναγνωστικό κοινό είναι τα παιδιά;
Ένα παιδί είναι εξίσου απαιτητικός αναγνώστης με έναν ενήλικα. Αν ένα βιβλίο δείξει να μην ικανοποιεί τις προσδοκίες του θα του «γυρίσει το οπισθόφυλλο» και την πλάτη.
Το βιβλίο «Κάνε μια ευχή κι εγώ θα την πραγματοποιήσω» τιμήθηκε με το Α’ Βραβείο από την Ένωση λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος, οι «Τέσσερεις σοφοί με ποδήλατο» με τον Έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών, «Τα πιο ξεχωριστά γενέθλια του 6» με το Β’ βραβείο από την Εταιρία Τεχνών, Επιστήμης και Πολιτισμού του Κερατσινίου και ο «Ινκι Πίνκι φωνούλες με χρώματα» με Έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών. Το 2012 το βιβλίο «Έλα να πετάξουμε μαζί» τιμήθηκε με Έπαινο από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Τι σημαίνουν για σας όλες αυτές οι βραβεύσεις;
Τα πρώτα τέσσερα που αναφέρετε δεν είναι βιβλία, είναι ανέκδοτα κείμενα με τα οποία συμμετείχα σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Σήμερα οι διακρίσεις αυτές για εμένα δεν είναι άλλο παρά η ανάμνηση μιας στιγμής χαράς αφού δεν έπαιξαν κανένα ρόλο στη μετέπειτα πορεία των κειμένων, να πάρουν δηλαδή το δρόμο του τυπογραφείου και να φτάσουν στα χέρια των παιδιών. Όσο για το βιβλίο, το «Έλα να πετάξουμε μαζί» που διακρίθηκε από τον Κύκλο τού Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, ε, του έχω μια τόση δα μικρή αδυναμία παραπάνω… Είναι όμορφο να αναγνωρίζεται η δουλειά σου από ανθρώπους καταξιωμένους στο χώρο.
Διαβάσαμε σε μια συνέντευξή σας πως το μήνυμα που θέλατε να περάσετε με τη «Χαρά» είναι: Ότι οι άσχημες καταστάσεις στη ζωή είναι αναπόφευκτες και ότι δεν πρέπει να μας καθηλώνουν. Αυτό θυμίζει λίγο και την κατάσταση που βιώνουν οι χιλιάδες εθελοντές με τα αδέσποτα στη χώρα και τις καταστάσεις που βιώνουν καθημερινά τις οποίες και συχνά έχουμε δει να θίγετε διαδικτυακά. Μιλήστε μας λίγο για αυτό.
Εδώ ρίγησα σύγκορμη.
Ε, λοιπόν, όχι, οι δύσκολες καταστάσεις που βιώνουμε είναι πιο μικρές και πιο αδύναμες μπροστά μας. Θα τις αλλάξουμε ό,τι και να γίνει, θα τις κάνουμε φωτεινές, θα τις κάνουμε καλύτερες για όλους.
Ως ένας άνθρωπος που σέβεται τη ζωή και αναγνωρίζει το χώρο που του δόθηκε σε αυτή, αναγνωρίζω και σέβομαι το χώρο τής ζωής κάθε πλάσματος, το δικαίωμά του να υπάρχει και να απολαμβάνει αυτή την ύπαρξή του χωρίς εμπόδια και κινδύνους, παρά μόνο εκείνους που του υπαγορεύει η φύση του. Είναι υποχρέωση όλων μας όχι μόνο να στεκόμαστε ευλαβικά απέναντι σε οποιοδήποτε πλάσμα αλλά, ως νοήμονα όντα, να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για να το προστατεύσουμε ακόμη και από τους φυσικούς κινδύνους (και ας έχουμε κατά νου ότι οι περισσότεροι, θεωρούμενοι φυσικοί κίνδυνοι, δεν είναι και τόσο φυσικοί αφού εμείς οι ίδιοι, με δικές μας παρεμβάσεις στη φύση, δημιουργήσαμε άπειρες «παγίδες», πχ πυρκαγιές, εξέλιξη τεχνολογίας πχ αυτοκίνητα κλπ.) και όχι να τα αντιμετωπίζουμε ως δημιουργήματα ενός «διαφορετικού Θεού» που έφτασαν εδώ για να βασανιστούν, να ταλαιπωρηθούν ή να γίνουν θύματα κάθε αρρωστημένης ή ασυνείδητης επιθυμίας μας, ενώ κατά τα άλλα προσκυνάμε την «ανωτερότητά» που μας χάρισε η ζωή.
Το γεγονός ότι ο βασανισμός και η θανάτωση ζώων αποτελούν πλέον ποινικό αδίκημα και τιμωρούνται ακόμη και με φυλάκιση είναι ένα θετικό βήμα για όσους προτιμούν την τιμωρία από την ευγένεια, την καλλιέργεια εαυτού και τον εκπολιτισμό τους.
Ας μην ξεχνάμε δε ότι εκείνοι που μπορούν να βλάψουν ένα ανυπεράσπιστο πλάσμα, ένα ζώο, μπορούν να κάνουν κακό σε οποιονδήποτε.
Έχω εισπράξει πολλές φορές τον χλευασμό, την ειρωνεία και περιφρονητικά σχόλια εξαιτίας αυτής της έμφυτης ανάγκης μου να προστατεύω τα ζώα.
Δεν πτοούμαστε. Προχωράμε.
Πιστεύετε πως θα μπορούσαν να περάσουν φιλοζωικά μηνύματα μέσα από τα παραμύθια και τις ιστορίες σας στους μικρούς αναγνώστες; Θεωρείτε πως έχουν περάσει οι εποχές του «κακού λύκου» και της «πονηρής αλεπούς»;
Στο «Έλα να πετάξουμε μαζί», ο Μπουλ, ένας σκύλος είναι ο άγγελος φύλακας δύο παιδιών, ενός μικρού κοριτσιού και ενός εννιάχρονου αγοριού, μετανάστη.
Η λεκτική αναφορά σ’ αυτόν είναι φευγαλέα.
Τίποτα βαρύγδουπο, καμία παρότρυνση, κανένας συμβουλευτισμός ή διδακτισμός. Απλά συμβαίνει.
Στο «θα τα καταφέρω μόνος μου»; πρωταγωνιστής είναι ο Πίτι, ένα πουλί που ονειρεύεται, αγωνιά, απογοητεύεται, και γενικά βιώνει όλα τα συναισθήματα που μπορεί να βιώσει ένα παιδί. Έτσι το παιδί ταυτίζεται μαζί του, το κατανοεί, το συναισθάνεται.
Στο «Να τα βράσω τα γράμματα», ένας γάτος είναι ο καλύτερος φίλος τού πρωταγωνιστή, «παίζει» σε όλες τις σκηνές και δε χωρίζονται ούτε στιγμή αν και δε γίνεται καμιά αναφορά σε αυτόν με λέξεις – τι καλύτερο για να περάσει ένα μήνυμα αγάπης προς τα ζώα;
Κυριολεκτικά οι εποχές του κακού λύκου και της πονηρής αλεπούς τείνουν να γίνουν παρελθόν αφού κινδυνεύουμε είτε λόγω της απροσεξίας μας είτε λόγω της ασυνειδησίας μας να μείνουμε χωρίς δάση που θα τους φιλοξενούν… Γιατί ακόμη και ο «κακός» λύκος – αν και δεν γνωρίζω με ποια κριτήρια κρίθηκε ως κακός – το θέλει το δάσος του για να επιβιώσει.
Για να απαντήσω όμως στο ερώτημά σας σχετικά με τον «κακό λύκο» και την «πονηρή αλεπού», εκφράζοντας βεβαίως την προσωπική μου άποψη, όσο ο άνθρωπος νοιάζεται για τη μονομερή εξέλιξή του, εκείνη της υλιστικής αναβάθμισης χωρίς αυτή να συνδέεται με παράλληλη εσωτερική διεργασία και καλλιέργεια, τέτοια φαινόμενα θα είναι δεδομένα, αναπόφευκτα και θα προσφέρονται πλουσιοπάροχα.
Στα συγγραφικά σας σχέδια περιλαμβάνεται και ένα βιβλίο που θα στήριζε με όποιο τρόπο τα αδέσποτα αυτής της χώρας;
Το πιο πρόσφατο βιβλίο μου, «Να τα βράσω τα γράμματα» είναι αφιερωμένο στα αδέσποτα με ό,τι αυτό σημαίνει πρακτικά.
Θεωρείτε ότι με τα παιδικά βιβλία εκπαιδεύονται και οι γονείς μαζί με τα παιδιά στη διαμόρφωση της φιλοζωικής τους παιδείας; Και τι «υλικά» θα πρέπει να διαθέτει ένα βιβλίο ώστε να εκπληρώσει ένα φιλοζωικό ρόλο;
Τα παιδικά βιβλία βρίθουν μηνυμάτων για τους γονείς. Τα παιδικά βιβλία πρέπει να τα μελετούν πρώτοι οι γονείς. Κάθε συγγραφέας θα χρησιμοποιήσει τα δικά του υλικά. Εκείνα όμως στα οποία όλοι συγκλίνουν νομίζω πως είναι η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και ο σεβασμός προς το περιβάλλον και ό,τι αυτό εμπεριέχει.
Εκτός από μια πολύ επιτυχημένη συγγραφέας παιδικών βιβλίων είστε και νηπιαγωγός. Πόσο σημαντικός θεωρείτε είναι ο ρόλος του νηπιαγωγείου και γενικότερα του σχολείου στη διαμόρφωση φιλοζωικής κουλτούρας και συνείδησης στους μελλοντικούς πολίτες αυτής της χώρας; Έχει θεωρείτε το ελληνικό σχολείο κατεύθυνση προς αυτό;
Στο σχολείο, ως δομή προγραμματισμένη και κατευθυνόμενη από την πολιτεία, δεν ξέρω αν η διαμόρφωση φιλοζωικής κουλτούρας αποτελεί κύριο μέλημά του, Σίγουρα κάποιες δράσεις γίνονται κατόπιν δικής της παρότρυνσης και μέριμνας αλλά όχι σε ικανοποιητικό βαθμό γιατί τότε τα πράγματα θα ήταν κιόλας αλλιώς.
Όμως γίνονται πολλά πλέον χάρη σε εμπνευσμένους δασκάλους πάντα φυσικά με τη συμβολή ανθρώπων που αληθινά σέβονται και αγαπούν τα ζώα… Αυτό πρέπει να γενικευθεί, ή έστω να εξαπλωθεί σε μεγάλη κλίματα.
Θα έπρεπε ίσως να υπάγεται σε ένα πλαίσιο γενικότερου ενδιαφέροντος του σχολείου να δημιουργήσει ολοκληρωμένους ανθρώπους με ενσυναίσθηση, ευαισθησίες και περιβαλλοντικές ανησυχίες, κάτι που οπωσδήποτε συμβαίνει στο νηπιαγωγείο αλλά η «δουλειά» προς αυτή την κατεύθυνση εκφυλίζεται καθώς ανεβαίνουμε τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το σχολείο σε γενικές γραμμές, με φωτεινές ευτυχώς εξαιρέσεις, μοχθεί για την ξερή μετάδοση γνώσεων.
Ζείτε πολλά χρόνια τώρα με ζώα. Θα μπορούσατε να πείτε πως αποτελούν και αυτά μια πηγή έμπνευσής σας;
Με εμπνέουν κάθε στιγμή αφού μου προσφέρουν το ήρεμο και ευτυχισμένο περιβάλλον που έχω ανάγκη, ώστε να μπορώ να γράφω.
