Το προπονητικό team της σχολής Mr. Dog & Jo Place: Νικηφόρος Ορφανάκος (ιδιοκτήτης, αθλητής και προπονητής agility) και Χρήστος Μπαλασόπουλος (αθλητής και προπονητής agility) μας παρουσιάζουν και δίνουν συμβουλές για το Agility.
Γράφουν οι Νικηφόρος Ορφανάκος και Χρήστος Μπαλασόπουλος, εκπαιδευτές σκύλων, προπονητές agility
Φωτογραφίες Nατάσσα Κωστάκη
Με περισσότερα από δέκα χρόνια επαγγελματικής ενασχόλησης και εμπειρίας στο χώρο της εκπαίδευσης σκύλων, ο Νικηφόρος Ορφανάκος είναι από τους πλέον αρμόδιους στην Ελλάδα σε θέματα συμπεριφοράς και εκπαίδευσης τόσο του σκύλου όσο και του ιδιοκτήτη τους. Είναι μέλος του Πανελλήνιου Συλλόγου Εκπαιδευτών Σκύλων (ΠΑΣΕΚΣ) και κάτοχος τριών σκύλων. Την Aby of Dimitriou Land – Duda (Malinois), τον Hardwired in the Star – Vito (Malinois) και τη Radioactive Chacco Chito Blue – Jazz (Border Collie). Ο Vito και η Jazz είναι κουτάβια (8 και 5 μηνών αντίστοιχα) που προετοιμάζονται σταδιακά για την εισαγωγή στον κόσμο του Agility. Μαζί, όμως, με την εδώ και 6 χρόνια συνοδοιπόρο του, Aby of Dimitriou Land, έχει σημειώσει σημαντικές εγχώριες και παγκόσμιες επιτυχίες στο χώρο του κυναθλήματος Agility:
2017
• 2η θέση στο Agility του Ελληνικού Πρωταθλήματος Βέλγικων Ποιμενικών.
• Συμμετοχή στο παγκόσμιο πρωτάθλημα FMBB WC 2017 με παρουσία στους τελικούς, ως ο καλύτερος σε επιδόσεις αθλητής της Ελληνικής αποστολής.
• Συμμετοχή στην Εθνική Ομάδα στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Agility – FCI Agility World
Championship 2017.
2018:
• Κατάκτηση τίτλου Πρωταθλητή Βέλγικων Ποιμενικών Ελλάδας στο Agility 2018 και συμμετοχή στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα FMBB WC 2018 ως Αρχηγός Αποστολής. Για δεύτερη συνεχή χρονιά, υπήρξε και ο μοναδικός Έλληνας αθλητής με συμμετοχή και στους τελικούς.
Μαζί του, στη σχολή Mr. Dog & Jo Place είναι ο Χρήστος Μπαλασόπουλος, απόφοιτος της σχολής θετικών εκπαιδευτών σκύλων στην Ελλάδα. Ο Χρήστος έχει παρακολουθήσει αρκετά σεμινάρια με εκπαιδευτές του εξωτερικού με αντικείμενο τα κυναθλήματα, όπως Frisbee, Agility και Obedience, σωματική ενδυνάμωση σκύλου και tricks. Επιπλέον, είναι προπονητής στο agility στην ομάδα Mr. Dog & Jo Place και τρέχει στο ανώτατο επίπεδο agility (A3) με τον Mio (LunaTale Mio), Border Collie. Πρόσφατα, προστέθηκε στην οικογένεια ένα νέο μέλος ο Xcel (Shadow of Aire Xcel), Border Collie. Στο ενεργητικό του κατέχει πολλαπλές και αξιοσημείωτες εγχώριες διακρίσεις και παγκόσμιες συμμετοχές όσον αφορά στο agility.
• Για τρεις συνεχόμενες χρονιές (2016 – 2018) εξασφάλισε τη συμμετοχή του στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα FCI Agility World Championship, ως μέλος της εθνικής ομάδας μαζί με τον Mio.
Λίγα λόγια για το κυνάθλημα agility
Η ιστορία αυτού του αθλήματος έχει τις ρίζες του στις αρχές του 1970, στην Αγγλία όπου είχε χαρακτήρα αγώνα επίδειξης. Η επόμενη επίσημη καταγραφή του, σημειώνεται το 1977 όταν ο John Varley, μέλος της επιτροπής του Crufts Dog Show, έψαχνε να βρει έναν διασκεδαστικό τρόπο να γεμίσει τον κενό χρόνο που πρόκυπτε μεταξύ του πρωταθλήματος υπακοής και της επίδειξης μορφολογίας.
Έτσι, μαζί με τον Peter Meanwell και μία ομάδα φίλων και γνωστών στο χώρο εκπαίδευσης σκύλων, σχεδίασαν μία διαδρομή, έφτιαξαν εμπόδια και για να ενέχει όλο αυτό διαγωνιστικό χαρακτήρα, δημιούργησαν δύο ομάδες σκύλων, με σκοπό να διαγωνιστούν ως αντίπαλες. Αυτός ο διαγωνισμός παρουσιάστηκε στο κυνόφιλο κοινό το 1978 με μεγάλη επιτυχία, κερδίζοντας το ενδιαφέρον με την απλότητα και την ταχύτητα διεκπεραίωσης.
Από εκεί και έπειτα, το 1980 το agility πήρε μία πιο επίσημη μορφή, αφού δημιουργήθηκε η πρώτη επιτροπή και έπειτα η πρώτη επίσημη ομάδα. Το agility μετράει λίγα χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα, ειδικά σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη, στην οποία είναι αρκετά διαδεδομένο. Παρ’ όλα αυτά, η ψαλίδα μεταξύ Ελλήνων αθλητών και των υπόλοιπων Ευρωπαίων έχει αρχίσει να μικραίνει, καθώς οι μεν έχουν αρχίσει να σημειώνουν ενεργή παρουσία σε μεγάλες παγκόσμιες διοργανώσεις, όπως το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Agility– FCI Agility World Championship, το European Open Agility Championship και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα FMBB WC.
Στην ουσία, πρόκειται για ένα διαδραστικό άθλημα με αγώνες δεξιότητας και ταχύτητας σκύλων και ιδιοκτητών, κατά τους οποίους ο ιδιοκτήτης/χειριστής καθοδηγεί τον σκύλο σε μία στημένη διαδρομή με εμπόδια, προσπαθώντας να πετύχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, τόσο από άποψη ακρίβειας και αποφυγής λαθών όσο και από ταχύτητας. Σε επίσημες διοργανώσεις, οι σκύλοι διαγωνίζονται χωρίς λουράκι ή κολάρο και δεν επιτρέπεται η χρήση δελεαστικών μέσων, όπως οι λιχουδιές και τα παιχνίδια. Επίσης, δεν επιτρέπεται ο χειριστής να αγγίξει τον σκύλο του. Μπορεί, μόνο, να χρησιμοποιήσει λεκτικές οδηγίες, τη γλώσσα του σώματος και ορισμένες χειρονομίες, ώστε να τον καθοδηγήσει έχοντας ως στόχο να εκτελέσει σωστά μία διαδρομή.
Όπως σε κάθε ομαδικό άθλημα, απαιτείται αρκετή προπόνηση, αλλά και επικοινωνία μεταξύ των δύο μελών της ομάδας, για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όσο περισσότερο εστιάσει ο ιδιοκτήτης στο να χτίσει μία εξαιρετική σχέση με τον σκύλο του, τόσο πιο αποτελεσματική και ικανοποιητική θα είναι η πορεία του ζευγαριού στο άθλημα. Το μυστικό έγκειται στο να το δει κάποιος ως έναν χαρούμενο τρόπο για να εκτονωθεί ο σκύλος του σωματικά, αλλά και να ασκηθεί πνευματικά, ενισχύοντας το δέσιμο μεταξύ σκύλου και ιδιοκτήτη. Παράλληλα με τη χαρά που απολαμβάνουν σκύλος και ιδιοκτήτης, είναι και ένας αποτελεσματικός τρόπος να ενισχυθούν η ισορροπία, η ταχύτητα, η δύναμη και ο συντονισμός του σκύλου.
Βασικοί Άξονες Προετοιμασίας για το Agility
Η προετοιμασία ενός σκύλου για το agility ξεκινάει από την ηλικία των μόλις δύο μηνών. Πρακτικά, για να μπορεί να συμμετέχει σε επίσημους αγώνες, πέρα από την ανάλογη προετοιμασία, θα πρέπει ένας σκύλος να έχει συμπληρώσει τους 15 μήνες ζωής για να τρέξει στο επίπεδο Α0 και τους 18 μήνες για να ξεκινήσει να διαγωνίζεται στο επίσημο πρωτάθλημα, το οποίο αποτελείται από τρεις κατηγορίες, Α1, Α2 και Α3, με κλιμακωτό βαθμό δυσκολίας. Για να περάσει ένα δίδυμο χειριστή-σκύλος από τη μία κατηγορία στην επόμενη, πρέπει να συλλέξει τον απαιτούμενο αριθμό βαθμών υπό συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις.
Παρότι είναι επιθυμητό ένας σκύλος να μπαίνει από μικρή ηλικία στο παιχνίδι, δεν είναι απαγορευτική καμία ηλικία άνω των 18 μηνών για να ξεκινήσει ένας σκύλος το agility. Ενδεικτικά, ο σκύλος του Νικηφόρου, η Aby of Dimitriou Land, ξεκίνησε να ασχολείται ενεργά με το άθλημα στην ηλικία των τριών ετών. Ο τρόπος εκπαίδευσης του σκύλου στο agility βασίζεται στη “θετική εκπαίδευση”. Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι η μόνη “τιμωρία” που επιβάλλεται στο σκύλο μας για να του δείξουμε ότι δεν εκτελεί τις οδηγίες μας σωστά, είναι να μη δίνουμε ανταμοιβή τη στιγμή εκείνη που παρατηρούμε τη μη επιθυμητή ανταπόκριση.
Αντιθέτως, προσπαθούμε να επιβραβεύουμε κάθε σωστή ή επιθυμητή ενέργεια του σκύλου μας και να του περνάμε το συναίσθημα της χαράς και της ικανοποίησης μέσω της προπόνησης, είτε με λιχουδιά είτε με κάποιο αγαπημένο παιχνίδι. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι η εκπαίδευση του σκύλου για το κυνάθλημα του agility ξεκινά από την πρώτη κιόλας μέρα που το κουτάβι θα έρθει στο καινούργιο του σπίτι.
Ουσιαστικά, η εκπαίδευση για το agility δεν διαφέρει, σε πολλά σημεία, από τις βάσεις που χρειάζεται να έχει μάθει οποιοσδήποτε σκύλος για μία αρμονική συμβίωση με τους ιδιοκτήτες του.
Υπάρχουν 6 βασικοί άξονες που ο ιδιοκτήτης του σκύλου θα πρέπει να έχει κατά νου και να ακολουθεί:
• Εκπαίδευση ως σκύλος συντροφιάς
• Εκπαίδευση στην ενδυνάμωση, ισορροπία και εκμάθηση κόλπων (tricks)
• Εκπαίδευση στην υπακοή
• Εκπαίδευση δεξιοτήτων στο agility
• Παιχνίδι
• Βόλτες
1. Εκπαίδευση ως σκύλος συντροφιάς
Δεν ξεχνάμε ότι ο σκύλος για το κυνάθλημα του agility είναι πρωτίστως σκύλος συντροφιάς και μέλος της οικογένειάς μας. Συνεπώς, το θεωρούμε αυτονόητο ότι θα διαμένει εντός σπιτιού. Στη συνέχεια, ως σκύλος συντροφιάς θα πρέπει να μάθει τους κανόνες διαμονής, να ηρεμεί μέσα στο σπίτι, να μένει κάποιες ώρες μόνος του όταν απουσιάζουμε για υποχρεώσεις, να εκπαιδευτεί για χαλαρό περπάτημα με το λουρί κ.ά. Δεύτερο σημείο και πολύ σημαντικό για την ομαλή συμβίωση, είναι η κοινωνικοποίηση του σκύλου και η εξοικείωσή του με διάφορα πράγματα και καταστάσεις που υπάρχουν στις ζωές των κηδεμόνων του. Τέτοια παραδείγματα μπορεί να είναι ένα καινούργιο μωρό, ένα δεύτερο κατοικίδιο ή και η αλλαγή κύριας κατοικίας. Ο σκοπός είναι, να φροντίζουμε σε όλες τις φάσης της ζωής του, να έρχεται σε επαφή με πράγματα και καταστάσεις που πρόκειται να συναντήσει σε όλη τη μετέπειτα ζωή του. Αυτή η διαδικασία, κάθε νέα φορά, θα πρέπει να έχει θετικό υπόβαθρο και να μην πιέζουμε το σκύλο. Να τον αφήνουμε να ανακαλύψει πράγματα με το ρυθμό του.
2. Ενδυνάμωση, ισορροπία και εκμάθηση κόλπων (tricks)
Ως αθλητής, ο σκύλος μας θα πρέπει να ενδυναμώνεται συνεχώς, για την αποφυγή τραυματισμών και τη διατήρηση της υγείας του. Αυτή η ενδυνάμωση μπορεί να γίνει ακόμη και με την εκμάθηση κάποιων κόλπων (tricks), πάντα με τη χρήση θετικής ενίσχυσης, καθώς και με τη χρήση ειδικών οργάνων (μπάλες γυμναστικής, δίσκοι ισορροπίας κ.λπ.). Όσον αφορά στα κουτάβια, η εκμάθηση κόλπων βοηθάει στο να μαθαίνει να χρησιμοποιεί το σώμα του, να σκέφτεται και να βρίσκει λύσεις για να πάρει την ανταμοιβή. Στον ενήλικο, και πλέον πιο έμπειρο σκύλο, τα κόλπα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ζέσταμα πριν από την προπόνηση.
3. Εκπαίδευση στην υπακοή
Άλλος ένας βασικός τομέας στην εκπαίδευση του σκύλου για το άθλημα του agility είναι η εκπαίδευση στη βασική υπακοή. Ειδικά κάποιες ασκήσεις υπακοής, χρησιμοποιούνται συνεχώς μέσα στο στίβο και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του αθλήματος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι εντολές “κάτσε – μείνε” που χρησιμοποιούνται για να πάρει θέση ο σκύλος προτού ξεκινήσει μία διαδρομή agility, καθώς και η εντολή “έλα”, που χρησιμοποιείται συνεχώς μέσα στη διαδρομή για να επαναφέρουμε το σκύλο κοντά μας όπου χρειάζεται.
4. Εκπαίδευση δεξιοτήτων στο agility
Για να τρέξει μία διαδρομή agility ο σκύλος, θα πρέπει να κάνει υπερπήδηση των εμποδίων σε κανονικό ύψος, ανάλογα με την κατηγορία του (μικρή-μεσαία-μεγάλη), όπως και να μάθει να διαπερνά διάφορα άλλα όργανα που υπάρχουν σε μία διαδρομή. Χρονικά, αυτές οι ενέργειες δεν θα έπρεπε να ξεκινήσουν πριν από τους πρώτους 12-14 μήνες της ζωής του, προς αποφυγή τραυματισμών και για τη σωστή ανάπτυξη της σωματικής δομής του. Επίσης, ο σκύλος θα πρέπει να μάθει να ακολουθεί το σώμα μας. Να αντιλαμβάνεται τις κινήσεις που κάνουμε και να πηγαίνει σε όποιο σημείο της διαδρομής του δείχνουμε. Όπως σε κάθε άθλημα, η τεχνική εκτέλεσης των κινήσεων είναι πολύ βασικός παράγοντας. Το ότι ένας σκύλος πηδάει ένα εμπόδιο, δεν σημαίνει ότι ξέρει να το κάνει σωστά. Είναι δουλεία του χειριστή και του προπονητή agility, να εισάγουν διάφορες ασκήσεις στη διάρκεια της προπόνησης που θα μάθουν στο σκύλο πώς να τοποθετεί σωστά το σώμα του, ώστε να απογειώνεται από τη σωστή απόσταση και χωρίς να καταναλώνει πολλή ενέργεια. Αυτή η εκπαίδευση/προπόνηση γίνεται με ανταμοιβή την τροφή ή με παιχνίδι και οι συνεδρίες και ο αριθμός των εμποδίων ορίζονται ανάλογα με την ηλικία και την εμπειρία κάθε σκύλου.
5. Παιχνίδι
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η προπόνηση και η γενικότερη εκπαίδευση του σκύλου είναι πολύ βασικές διαδικασίες για να μπορεί να συμμετέχει ενεργά και αποτελεσματικά ο σκύλος σ’ αυτό το άθλημα. Εξίσου και ίσως πιο σημαντική διαδικασία, όμως, είναι αυτή του συχνού παιχνιδιού με το σκύλο μας. Με το παιχνίδι χτίζεται και ενδυναμώνεται η σχέση μεταξύ χειριστή και σκύλου. Προσπαθούμε να μάθουμε στο σκύλο μας από πολύ μικρή ηλικία (πρώτες 7-8 εβδομάδες της ζωής του) να αγαπάει το παιχνίδι μαζί μας. Αυτό το πετυχαίνουμε χρησιμοποιώντας διάφορα παιχνίδια από ποικίλα υλικά, που θα του τραβούν την προσοχή και θα του κινούν την περιέργεια. Σε μετέπειτα φάση, εισάγουμε αυτά τα παιχνίδια στην εκπαίδευση για το agility ως ανταμοιβή για τη σωστή εκτέλεση ασκήσεων. Τα δύο είδη παιχνιδιών που χρησιμοποιούμε συχνά είναι η διελκυστίνδα (tug toy) και τα μπαλάκια. Η διελκυστίνδα μας βοηθάει να ανταμείψουμε τον σκύλο μας όταν θέλουμε να έρθει κοντά σε εμάς, ενώ τα μπαλάκια μας βοηθούν να ανταμείψουμε τον σκύλο μας για την εκτέλεση ασκήσεων σε πιο μακρινή απόσταση. Και οι δυο ανταμοιβές είναι εξίσου σημαντικές, γιατί ο σκύλος μας θα πρέπει να μάθει να δουλεύει και με τους δυο τρόπους (κοντά μας και πιο μακριά μας) σε μία διαδρομή.
Να μην ξεχνάμε, όμως, ότι το παιχνίδι δεν είναι μόνο ανταμοιβή. Είναι και διασκέδαση! Μπορούμε να το χρησιμοποιούμε ως ένα ευχάριστο διάλειμμα ανάμεσα στις συνεδρίες εκμάθησης συμπεριφορών. Έτσι, δίνουμε την ευκαιρία στον σκύλο μας να χαλαρώσει και να επιστρέψει για τον επόμενο γύρο προπόνησης ή εκμάθησης με περισσότερη όρεξη και διάθεση.
6. Βόλτες
Από τα σημαντικότερα οφέλη που μπορούμε να προσφέρουμε στον σκύλο μας είναι οι καθημερινές του βόλτες. Το ότι θα έχουμε ένα σκύλο-αθλητή με στόχους και πρόγραμμα, δεν σημαίνει ότι σταματάει η ελευθερία του ή ότι του στερούμε τις βασικές του χαρές.
Απεναντίας, ο σκύλος που θα ασχοληθεί με το agility θα πρέπει να έχει καθημερινές ευκαιρίες για τρέξιμο χωρίς λουρί σε ασφαλές μέρος. Επίσης, κάθε εβδομάδα θα ήταν καλό να πηγαίνει για μερικές ώρες στο βουνό για ελεύθερο τρέξιμο. Η διάρκεια του τρεξίματος και της βόλτας θα πρέπει να είναι ανάλογα της ηλικίας του και των καιρικών συνθηκών. Άλλο ένα ιδανικό περιβάλλον για βόλτα που έχουμε και σε αφθονία στη χώρα μας, είναι οι παραλίες. Ακόμη καλύτερο είναι αν αρέσει στον σκύλο μας το κολύμπι στο θαλασσινό νερό!
Γενικά, επιλέγουμε να διαφοροποιούμε τα περιβάλλοντα και τα εδάφη στα οποία βγάζουμε τον σκύλο μας βόλτα. Από τους βασικότερους λόγους είναι ότι αυξάνουμε την επίγνωση περιβάλλοντος και τη δυνατότητα να μένει η προσοχή του στραμμένη σε εμάς, όπου και να βρισκόμαστε. Επιπλέον, όμως, δουλεύουμε τη δυνατότητα προσαρμογής σε διαφορετικά εδάφη, ενεργοποιούμε διάφορες μυϊκές ομάδες και μειώνουμε τον κίνδυνο τραυματισμού από επαναληπτική άσκηση.
Η σωστή γυμναστική, θέλει και σωστή διατροφή
Επειδή κατανοούμε ότι το να αφιερώνει κάποιος χρόνο στην εκπαίδευση και διασκέδαση του σκύλου του δεν είναι ότι πιο εύκολο, ειδικά με τους ρυθμούς ζωής της σύγχρονης κοινωνίας, επιλέγουμε κάποια πράγματα να τα αφήνουμε στους ειδικούς. Ένα από αυτά είναι η διατροφή του. Όπως γνωρίζουμε όλοι, η διατροφή έχει μεγάλο αντίκτυπο στην υγεία, ευεξία, και μακροζωία του σκύλου. Γι’ αυτόν το λόγο, εμείς προτιμάμε την ξηρά τροφή, Ultra Premium Direct. Εμπεριέχει υψηλής ποιότητας πρώτες ύλες, και όχι υποκατάστατα κοτόπουλου ή πουλερικών, δεν έχει γενετικά τροποποιημένα συστατικά, ούτε τεχνητά χρώματα, γεύσεις ή συντηρητικά. Τέλος, είναι μία φόρμουλα προτεινόμενη και ελεγμένη από κτηνιάτρους.
Βάσει της αρχής του “ό,τι προσφέρουμε, λαμβάνουμε”, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι όταν θέλουμε ένας σκύλος να μας δώσει το 100% του στο στίβο εμποδίων, θα πρέπει και εμείς από τη μεριά μας να δώσουμε το 100% μας σε στοιχεία που τον ευχαριστούν και τον χαλαρώνουν, καθώς και στα ζητήματα υγείας και διατροφής του. Με αυτόν τον τρόπο θα πετύχουμε αυτό που επιθυμεί κάθε ιδιοκτήτης σκύλου: μία ευχάριστη ζωή και ένα χαλαρό, χαρούμενο σκύλο/σύντροφο! Και η προτροπή μας: δώστε την ευκαιρία σ’ αυτό το δυναμικό άθλημα να σας μαγέψει και να σας φέρει πιο κοντά με τον σκύλο σας!
