Πώς αντιμετωπίζουμε τη θερμοπληξία στα ζώα συντροφιάς;

Απαντάει o Βασίλειος Σταυρόπουλος, Κτηνίατρος, DVM

Ένα από τα πιο συχνά προβλήματα που εμφανίζεται στην Ελλάδα, ιδιαίτερα κατά την περίοδο των καλοκαιρινών μηνών είναι η θερμοπληξία, κυρίως λόγω της μικρής σημασίας που της δίνουν οι κηδεμόνες.
Η θερμοπληξία είναι ένα είδος υπερθερμίας, στο οποίο η θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος ξεπερνά τους 41^οC και σχετίζεται με συστηματική φλεγμονώδη αντίδραση, που οδηγεί σε πολύ-οργανική δυσλειτουργία με κυρίαρχα συμπτώματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα. Αποτελεί συχνή επείγουσα κατάσταση για τον κλινικό κτηνίατρο στην Ελλάδα και ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης που έχει υποστεί ο οργανισμός, μπορεί να απειλήσει και την ίδια τη ζωή του ζώου.

Η θερμοπληξία διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:

α) την κλασική θερμοπληξία, η οποία προκαλείται μετά από έκθεση του ζώου σε υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος και
β) τη θερμοπληξία της άσκησης, η οποία προκαλείται μετά από έντονη και παρατεταμένη άσκηση – εργασία.
Η θερμοπληξία αποτελεί εξαιρετικά επείγουσα κατάσταση, απειλητική για τη ζωή, η οποία οφείλεται σε ανεπάρκεια ή σε δυσλειτουργία των θερμορρυθμιστικών μηχανισμών. Η απώλεια θερμότητας στον σκύλο και στη γάτα επιτυγχάνεται με το λαχάνιασμα, την αγγειοδιαστολή, τις αλλαγές στη στάση του σώματος, την αναζήτηση ψυχρότερου περιβάλλοντος, την εφίδρωση και την επάλειψη του τριχώματός τους με σίαλο (γάτες). Τα κατοικίδια θηλαστικά ανήκουν στους ομοιόθερμους οργανισμούς, έχουν δηλαδή την ικανότητα να διατηρούν τη θερμοκρασία του σώματός τους σε ένα επιτρεπτό εύρος τιμών, ανεξάρτητα από τις μεταβολές της θερμοκρασίας που συμβαίνουν στο περιβάλλον τους (ομοιόσταση).
Η ομοιόσταση είναι αποτέλεσμα ρυθμίσεων που αφορούν στην ισορροπία μεταξύ κέρδους και απώλειας θερμότητας. Εφόσον οι παραπάνω μηχανισμοί θερμορύθμισης αποτυγχάνουν να ανταπεξέλθουν στο αυξημένο κέρδος θερμότητας από το περιβάλλον, τα συμπτώματα της θερμοπληξίας ξεκινούν.

Συμπτωματολογία υπερθερμικού εξαντλημένου ζώου

Αργή κίνηση.
Συνεχείς κατακλίσεις και αναζήτηση σκιερού μέρους.
Έντονη αναζήτηση νερού.
Επίμονο και παρατεταμένο λαχάνιασμα (ταχύπνοια).
Δύσπνοια.
Υψηλός καρδιακός ρυθμός (ταχυκαρδία).
Έντονα κόκκινη γλώσσα και ούλα (υπεραιμικοί βλεννογόνοι).
Αγωνιώδες βλέμμα.

Συμπτωματολογία θερμόπληκτου ζώου

Αδυναμία ανέγερσης.
Εμετός.
Αταξία (αδυναμία βάδισης και σωστή κίνησης).
Επιληπτικές κρίσεις.
Σιελόρροια.
Διάρροια (πιθανώς με παρουσία αίματος).
Λήθαργος – κώμα.
Μυϊκός τρόμος.
Αιματουρία (παρουσία αίματος στα ούρα).
Ρινορραγία.
Πετέχειες (μικρά, αιμορραγικά στίγματα στο δέρμα, στα ούλα στο εσωτερικό των αυτιών και σε διάφορα άλλα σημεία).

Ζώα με τα παραπάνω συμπτώματα θα πρέπει να ελέγχονται πάντοτε από κτηνίατρο, ο οποίος είναι ο μόνος που μπορεί να αξιολογήσει τη σοβαρότητα μιας τέτοιας κατάστασης και να αποφασίσει για την ανάλογη θεραπεία.
Παρόλα αυτά, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η άμεση παρέμβαση των κηδεμόνων, οι οποίοι μπορούν να παρέχουν τις πρώτες βοήθειες σε ένα υπερθερμικό – θερμόπληκτο ζώο μέχρι την προσκόμισή του στον κτηνίατρο.

Πρώτες βοήθειες

Απομάκρυνση του ζώου από το θερμό περιβάλλον και μεταφορά του σε δροσερό και σκιερό μέρος
Χορήγηση δροσερού νερού (όχι παγωμένου).
Θα πρέπει η λήψη του νερού να μην γίνεται απότομα και σε μεγάλες ποσότητες διότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος πρόκλησης διάτασης και στροφής στομάχου. Επιπλέον δεν θα πρέπει ποτέ η χορήγηση να γίνεται δια της βίας λόγω υψηλού κινδύνου πρόκλησης εισροφητικής βρογχοπνευμονίας.
Ψεκασμός ή διαβροχή των πελμάτων με δροσερό νερό. Ποτέ και για κανένα λόγο δεν χρησιμοποιούμε παγωμένο νερό (πρόκληση αντίθετων αποτελεσμάτων) ή οινόπνευμα (κίνδυνος υποθερμίας).
Δεν βυθίζουμε το ζώο στο νερό.
Δεν αμελούμε την κτηνιατρική αξιολόγηση ακόμη και αν πιστεύουμε πως το ζώο έχει επανέλθει πλήρως.

Παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο πρόκλησης θερμοπληξίας είναι:

Η αυξημένη υγρασία περιβάλλοντος.
Οι καταστάσεις που προκαλούν έμφραξη της τραχείας.
Το σύνδρομο των βραχυκεφαλικών φυλών (Bulldog, Pug, Boxer κ.α.).
Η παχυσαρκία.
Η έλλειψη σκιερού μέρους.
Τα πολύ νεαρά (κουτάβια, γατάκια) ή υπερήλικα ζώα.

Σε κάθε ζώο το οποίο εργάζεται σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας πρέπει να δίνεται αρκετός χρόνος ανάπαυσης σε σκιερό και δροσερό μέρος και να προσφέρεται άφθονο δροσερό νερό κάθε 30 λεπτά της ώρας.

Ωστόσο, είναι θεμιτό να αποφεύγονται οι παραπάνω πρακτικές εργασίας και η τελευταία να περιορίζεται σε ώρες με χαμηλότερη θερμοκρασία περιβάλλοντος (π.χ. αργά το απόγευμα).

Μην αφήνετε σκύλους στο αυτοκίνητο κατά τους θερινούς μήνες, ακόμα και με το παράθυρο μισάνοιχτο ή τον κλιματισμό ανοιχτό. Μην δένετε τους σκύλους σε χώρους εκτεθειμένους στον ήλιο, ζεστούς και χωρίς πρόσβαση σε σκιά και νερό. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μην ξεχνάτε τα αδέσποτα ζώα. Ένα δοχείο με νερό στην άκρη του πεζοδρομίου για εμάς μπορεί να μην είναι τίποτα, για αυτά όμως μπορεί να είναι τα πάντα.