Γράφει ο Παναγιώτης Α. Βραννάς, ερασιτέχνης εκτροφέας
Με το όνομα «παπαγάλος» είναι γνωστά διάφορα είδη πουλιών κυρίως δενδρόβια. Πρόκειται για πουλιά που σχηματίζουν τη τάξη των Ψιττακόμορφων – Psittaciformes, η οποία χωρίζεται σε 3 οικογένειες: Κακατουίδες – Cacatuidae, Ψιττακίδες – Psittacidae και Γλαυκοπίδες – Strigopidae. Υπάρχουν σήμερα 386 ταξινομημένα είδη παπαγάλων, που ανήκουν σε 88 γένη. Τα συναντάμε σε όλες τις ηπείρους της Γης. Στον ελλαδικό χώρο είναι γνωστοί από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν για πρώτη φορά ο ίδιος και άντρες από το εκστρατευτικό του σώμα έφεραν παπαγάλους μαζί τους.
Όσον αφορά την Αμερική, εκεί μπορείτε να συναντήσετε μια πληθώρα διαφορετικών ειδών παπαγάλων. Το ίδιο και στην Ασία, Αφρική και Αυστραλία. Στην Ευρώπη τα είδη που συναντούμε έχουν προκύψει από απελευθέρωση δεσποζόμενων παπαγάλων, οι οποίοι προσαρμόστηκαν στο κλίμα και δημιούργησαν μεγάλες αποικίες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα μπορούμε να συναντήσουμε δύο είδη παπαγάλων, τους «myopsitta monachus» και τους «Psittacula krameri» γνωστούς και ως «πράσινους παπαγάλους».
Μορφολογία
Το μήκος των παπαγάλων μαζί με την ουρά τους ποικίλλει από 8 περίπου εκ. μέχρι 1 μέτρο. Ο μεγαλύτερος παπαγάλος είναι ο «Anodorhynchus hyacinthinus» με μήκος που φτάνει το 1 μέτρο, ενώ ο μικρότερος παπαγάλος είναι ο «Micropsitta pusio» με συνολικό μήκος μόλις 8 εκ. Το ράμφος τους είναι γαμψό. Ο πάνω βραχίονας είναι μεγαλύτερος από τον κάτω και κυρτός σαν γάντζος καθώς και πολύ ισχυρός. Έχουν πόδια με τέσσερα δάχτυλα από τα οποία τα δύο είναι στραμμένα προς τα εμπρός και τα δύο πίσω, είναι δηλαδή ζυγοδάκτυλοι.
Η διάταξη αυτή τους δίνει μεγάλη συλληπτική ικανότητα. Τα φτερά τους έχουν μεγάλο μάκρος, που τους διευκολύνει στην πτήση και η ουρά τους συνήθως έχει αρκετό μήκος. Επειδή η γλώσσα τους είναι χοντρή και σαρκώδης, τους διευκολύνει στο να αρθρώνουν λέξεις και στο να μαθαίνουν μελωδίες , αλλά ακόμη σημαντικότερο ρόλο παίζουν οι φωνητικές χορδές τους, που είναι παρόμοιες με αυτές του ανθρώπου.
Το φτέρωμά τους είναι κατά κανόνα πολύχρωμο με έντονα και εντυπωσιακά χρώματα. Η δυνατότητα που τους δίνει η γλώσσα τους για άρθρωση και τα πολλά και εντυπωσιακά χρώματα που έχει το φτέρωμά τους, τους έχουν κάνει περιζήτητους σε όλους τους λαούς από την αρχαιότητα.
Προέλευση
Πατρίδα του θεωρούμενου ως πρώτου απολιθώματος παπαγάλου είναι η Ευρώπη. Το απολίθωμα χρονολογείται στην Ηώκαινο Περίοδο, που ξεκίνησε πριν από 50 εκ. χρόνια. Στην Αγγλία και στη Γερμανία έχουν ανακαλυφθεί διάφοροι σκελετοί πουλιών που έφεραν ομοιότητες με τους σημερινούς παπαγάλους, αλλά υπάρχει ακόμη αβεβαιότητα καθώς το πιθανότερο είναι τα απολιθώματα αυτά να ανήκαν σε συγγενικά είδη που εξελίχθηκαν στο βόρειο ημισφαίριο και έπειτα αφανίστηκαν. Πλέον θεωρείται ότι οι παπαγάλοι με τη μορφή που τους γνωρίζουμε σήμερα εμφανίστηκαν πριν περίπου 65 εκ. χρόνια.
Οι παλιότερες καταγραφές που σχετίζονται με τους σύγχρονους παπαγάλους χρονολογούνται στα 20 με 30 εκ. χρόνια πριν και προέρχονται από την Ευρώπη.
Το νότιο ημισφαίριο δεν προσφέρει τόσο μεγάλο πλούτο απολιθωμάτων όσο το βόρειο, τουλάχιστον όσον αφορά απολιθώματα μεγαλύτερα των 20 εκ. ετών.
Ωστόσο στο νότιο ημισφαίριο έχει βρεθεί ένα απολίθωμα της μειόκαινου περιόδου, το οποίο ανήκει αδιαμφισβήτητα σε παπαγάλο, καθώς πρόκειται για μια άνω γνάθο ολόιδια με την γνάθο του σημερινού «Cacatua galerita».
Κατοικίδιο
Οι παπαγάλοι παρέχουν εξαιρετική συντροφιά σαν κατοικίδια, λόγω της ικανότητάς τους να μαθαίνουν να μιλούν και να επικοινωνούν με τους ιδιοκτήτες τους. Αν και υπάρχουν λίγα στοιχεία που να δείχνουν ότι αυτά τα πουλιά είναι πραγματικά σε θέση να κατανοήσουν τις λέξεις που χρησιμοποιούν, δεν παύει να είναι αρκετά διασκεδαστικό για τον ιδιοκτήτη τους να τα ακούει να επαναλαμβάνουν τα λόγια που έχουν διδαχθεί.
Επιπλέον, ο χρόνος που ξοδεύει κανείς με το πουλί, προκειμένου να του μάθει να λέει νέες λέξεις, είναι μια εμπειρία που πολλοί άνθρωποι θα τη βρουν απολαυστική.
Οι παπαγάλοι έχουν διαφορετικούς χαρακτήρες και συνήθειες για αυτό και πρέπει πάντα να είμαστε προετοιμασμένοι να προσαρμοστούμε ανάλογα με τις ανάγκες τους.
Εάν έχετε σκοπό να αγοράσετε έναν παπαγάλο θα πρέπει να γνωρίζετε ότι οι παπαγάλοι είναι υπερδραστήρια πουλιά και χρειάζονται αρκετό χώρο και παιχνίδια για να εκτονώνουν την ενέργειά τους.
Κάτι πολύ σημαντικό είναι οι δεσμοί που δημιουργούν με το αφεντικό τους αλλά και με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.
Ένας παπαγάλος στην προσπάθειά του να προσαρμοστεί μέσα στο καινούριο του σπίτι θα προσπαθήσει να βρει το «ταίρι» του και, όταν το κάνει αυτό, σίγουρα θα το καταλάβετε.
Στην περίπτωση που ο παπαγάλος σας, σας έχει διαλέξει για ταίρι του θα αρχίσει να γίνεται πολύ στοργικός και περιποιητικός μαζί σας, θα προσπαθεί ακόμα να σας ταΐσει την τροφή του και να σας δώσει φιλιά. Σε μια τέτοια περίπτωση όπως καταλαβαίνετε το να εγκαταλείψετε το πουλί θα ήταν ολέθριο για την ψυχολογία του. Είναι πολύ συχνό φαινόμενο, παπαγάλοι σε περιόδους στρες και απογοήτευσης να εμφανίζουν αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Τις περισσότερες φορές αφαιρούν βίαια φτερά από το σώμα τους η τα μασούν μέχρι να τα καταστρέψουν, ενώ επίσης συχνό είναι και να κόβουν τα νύχια τους με το ράμφος τους, με αποτέλεσμα να έχουν αιμορραγία στα δάχτυλά τους.
Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να γνωρίζουμε εκ των προτέρων κάποια γενικά και κάποια πολύ ειδικά χαρακτηριστικά των ζώων που θέλουμε να θέσουμε υπό την προστασία μας, καθώς είναι μεγάλο λάθος να παραμελούμε και να κακομεταχειριζόμαστε τις αθώες αυτές ψυχές.
Συμπεριφορά
Οι παπαγάλοι ζουν ομαδικά και στις χώρες που τους συναντάμε σε μεγάλο αριθμό τα σμήνη προκαλούν τεράστιες ζημιές στις καλλιέργειες. H τάξη των ψιττακόμορφων παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία και διαφοροποιήσεις. Οι περισσότεροι παπαγάλοι δεν παρουσιάζουν διμορφία ανάλογα με το φύλο. Ωστόσο υπάρχουν και εξαιρέσεις όπως ο παπαγάλος «Eclectus roratus» που παρουσιάζει διμορφία.
Οι παπαγάλοι φωλιάζουν σε κουφάλες δέντρων ή φωλιές που έχουν κατασκευάσει ομαδικά από κλαριά δέντρων και παρουσιάζουν μεγάλη κοινωνικότητα.
Οι παπαγάλοι είναι μονογαμικά ζώα στηφύση και ιδιαίτερα τα μεγαλύτερα είδη, που επιλέγουν το ταίρι τους προσεκτικά και δένονται μαζί του για μια ζωή. Μαζί με την οικογένεια των κορακιδών, οι παπαγάλοι θεωρούνται τα ευφυέστερα πουλιά.
Εξυπνότερος όλων είναι ο «African grey – psittacus erithacus», που είναι και ο πιο γνωστός «ομιλητής». Έρευνες έχουν δείξει ότι δε μιμείται απλώς την ανθρώπινη ομιλία, αλλά συνδέει λέξεις με έννοιες και την εξωτερική πραγματικότητα.
Τα μεγάλα είδη παπαγάλων είναι κατά κανόνα μακρόβια, κάποια ζουν ως και 80-90 χρόνια, αλλά και τα μικρότερα έχουν μεγάλο μέσο όρο ζωής μερικά ως και 35 χρόνια.
