Γράφει η Ευδοκία Νικολαΐδου, MSc | Ψυχολόγος, ΑΠΘ – Ψυχοθεραπεύτρια
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία γενικότερη κινητοποίηση για τα δικαιώματα των ζώων, την αρμονική τους συμβίωση με τον άνθρωπο και τα ιδιαίτερα οφέλη που έχουν στη ζωή μας. Όλο και μεγαλύτερο είναι το ενδιαφέρον των κηδεμόνων των κατοικίδιων να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τη συμπεριφορά και τις συνήθειες των τετράποδων και μη φίλων τους. Γι’ αυτό το λόγο, πολλοί κηδεμόνες ζώων στρέφονται στην αναζήτηση ειδικών εκπαιδευτών, προκειμένου να διορθώσουν ή να επιβραβεύσουν εκείνες τις συμπεριφορές που επιθυμούν να έχουν τα κατοικίδιά τους. Όλη αυτή η ενημέρωση και το ενδιαφέρον, έχει συμβάλλει σημαντικά στην αλλαγή και την εξέλιξη στη σχέση μας με τα ζώα, συγκριτικά με τις προηγούμενες δεκαετίες. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ιδιοκτητών που κακοποιούν ή αμελούν τα κατοικίδιά τους.
Συχνή είναι η εικόνα του ιδιοκτήτη να τραβάει βίαια το λουρί-οδηγό του σκύλου του στην καθημερινή τους βόλτα και να του μιλάει άσχημα σε μία προσπάθεια να αποδείξει ποιος είναι ο ισχυρός. Ακόμη, δεν είναι λίγα τα παραδείγματα των ζώων που βρίσκονται μονίμως σε ένα περιορισμένο χώρο ή δεμένα με την αλυσίδα τους. Μπροστά σε τέτοιες στιγμές φανερώνεται το αίσθημα της παντοδυναμίας του ανθρώπου, έναντι ενός ανυπεράσπιστου και ευάλωτου πλάσματος. Άσχημες, σκληρές και απάνθρωπες εικόνες!
Ενδεχομένως, αυτά είναι ορισμένα ερωτήματα που προκύπτουν όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με τέτοιες συμπεριφορές. Πράγματι, η προσωπικότητα του ανθρώπου μπορεί να επηρεάσει και να επιδράσει στη σχέση που αναπτύσσει με τα ζώα. Τα παιδικά βιώματα, η διαπαιδαγώγηση που θα λάβει, ο τρόπος που σχετίζονται οι γονείς με ένα ζώο μπροστά στα μάτια του παιδιού τους, η γενικότερη παιδεία είναι κάποιοι σημαντικοί παράγοντες, οι οποίοι σε συνδυασμό με την ιδιοσυγκρασία του καθενός, καθορίζουν τη μετέπειτα σχέση του με αυτά. Έρευνες έδειξαν ότι οι ιδιοκτήτες σκύλων οι οποίοι εμφάνισαν χαμηλά επίπεδα ευαισθησίας -και συγκεκριμένα το να ενδιαφέρονται λιγότερο για την ευημερία των άλλων, να είναι καχύποπτοι, εχθρικοί και ανταγωνιστικοί- ήταν πιο πιθανό να προτιμούν ή να ενισχύουν την επιθετικότητα του σκύλου τους.
Γενικότερα στη ζωή, όταν δίνεται στον άνθρωπο η επιλογή, συνήθως επιλέγει αυτό που του αρέσει και του ταιριάζει σύμφωνα με το χαρακτήρα του, τις προσδοκίες και τα κίνητρά του. Επομένως, όταν ένας σκύλος επιλέγεται ως σύμβολο εκφοβισμού και όχι ως μία παρέα ή συντροφιά, τότε αντίστοιχη θα είναι και η συμπεριφορά του ιδιοκτήτη προς τον σκύλο. Πρόκειται, ουσιαστικά, για εκείνες τις περιπτώσεις, στις οποίες το κατοικίδιο αποτελεί μία προέκταση των φόβων και των ανασφαλειών του ιδιοκτήτη του. Επομένως, η προσωπικότητα και τα κίνητρα του ιδιοκτήτη δεν αφήνουν ανεπηρέαστη τη σχέση που θα δημιουργήσει με το κατοικίδιό του.
Αληθεύει, λοιπόν, η άποψη ότι οι σκύλοι γίνονται ο καθρέφτης της προσωπικότητας των ιδιοκτητών τους;
Πράγματι, αυτή η αντίληψη φαίνεται να είναι βάσιμη, καθώς έχει πλέον υποστηριχθεί επιστημονικά. Ερευνητές στην Αυστρία ανέφεραν πως οι σκύλοι μπορούν να αντικατοπτρίσουν το άγχος και την αρνητικότητα των ιδιοκτητών τους. Αντίστοιχα, τα κατοικίδια τα οποία είναι φιλικά και ήρεμα, μπορούν να επηρεάσουν θετικά τον άνθρωπο βοηθώντας τον να αντιμετωπίσει το άγχος του.
Τόσο οι ιδιοκτήτες όσο και οι σκύλοι επηρεάζουν ο ένας τους αντισταθμιστικούς μηχανισμούς του άλλου, εκείνους τους τρόπους, δηλαδή, που χρησιμοποιούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε πηγή άγχους.
Εν κατακλείδι, θα λέγαμε πως οι ιδιοκτήτες και οι σκύλοι σχηματίζουν μία δυνατή δυαδική σχέση, επηρεάζοντας ο ένας τον άλλο. Είναι, λοιπόν, σημαντικό για την ευημερία και των δύο, να ανακαλύψουν τρόπους που θα βελτιώνουν τη σχέση τους. Και, φυσικά, πρωταγωνιστικό ρόλο για αυτό έχει ο άνθρωπος! Αν θέλει να δείξει υπευθυνότητα σε αυτό που έχει αναλάβει, χρειάζεται να θέτει περιοδικά στον εαυτό του τα ακόλουθα μικρά, αλλά σημαντικά ερωτήματα: Ποιες είναι οι προθέσεις και τα κίνητρά μου για το ζώο; Τι αντίκτυπο έχει η συμπεριφορά μου σε αυτό; Πώς μπορώ να την αλλάξω;
Μόνο μέσα από αντίστοιχες ερωτήσεις προς τον εαυτό μας, μπορούμε κάθε στιγμή να έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων και των πράξεών μας. Μπορούμε να αλλάζουμε και να βελτιωνόμαστε ως άνθρωποι, μόνο όταν γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θέλουμε να αλλάξουμε. Και για να γίνει καλύτερη η σχέση μας με τα ζώα, θα πρέπει να γίνουμε καλύτεροι εμείς!
