Γράφει η Λίνα Θεολογίτου, Δημοσιογράφος
Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί πολλές έρευνες και μελέτες, οι οποίες καταλήγουν στη συσχέτιση της κακοποίησης ζώων με την ενδοοικογενειακή βία. Από αυτές τις μελέτες και από τα στοιχεία που προκύπτουν, έχει γίνει πλέον σαφές ότι πίσω από την κακοποίηση ενός ζώου κρύβεται συχνά η κακοποίηση και παραμέληση παιδιών και γυναικών, όπως και άλλες σοβαρές μορφές εγκληματικότητας. Όπως αναφέρθηκε στην παρουσίαση του προγράμματος «Ο κύκλος της Βίας, Παιδική Κακοποίηση- Κακοποίηση Ζώων», που συνδιοργανώθηκε από την Ελληνική Αστυνομία, την Πανελλήνια Φιλοζωική Ομοσπονδία και τη Συμμαχία για την Ελλάδα και διεξάχθηκε πριν από ένα χρόνο στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη: «Πίσω από την κακοποίηση ενός ζώου, κρύβεται η κακοποίηση ενός παιδιού ή μίας γυναίκας. Ένα άτομο ενδεχομένως με ψυχοπαθητική προσωπικότητα και ροπή προς το έγκλημα. Πίσω από ένα παραμελημένο ζώο κρύβεται ένα παραμελημένο παιδί. Πίσω από μία περίπτωση κτηνοβασίας, είναι πιθανότατα και μία περίπτωση βιασμού παιδιού ή παιδική πορνογραφία και πίσω από κυνομαχίες, το οργανωμένο έγκλημα και τα τεράστια ποσά ‘ματωμένου’ χρήματος από ναρκωτικά, όπλα και τη δράση συμμοριών».
Αυτή η διαπίστωση, σε συνδυασμό με τα στατιστικά στοιχεία που έδωσε στο φως της δημοσιότητας η ΕΛ.ΑΣ. πριν από λίγους μήνες, θα έπρεπε να μας προβληματίσει. Tα περιστατικά κακοποίησης ζώων στη χώρα μας ανέρχονται σε χιλιάδες. Αν συνυπολογίσουμε και τα περιστατικά κακοποίησης, τα οποία δεν γίνονται αντιληπτά ή για τα οποία δεν γίνεται καταγγελία, καταλαβαίνουμε πως το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο. Δυστυχώς, είναι σύνηθες πολλοί συνάνθρωποί μας να κάνουν τα στραβά μάτια σε μία κακοποίηση ζώου για να μην διαταραχτούν οι σχέσεις με το γείτονα, το συγγενή, το συγχωριανό κ.λπ. Τι θα έκαναν, όμως, αν γνώριζαν ότι αυτή η κακοποίηση μπορεί να κρύβει μία ακόμη πιο αρρωστημένη κατάσταση πίσω από τους τοίχους;
Αν το επόμενο θύμα της βίας θα είναι ένα παιδί, μία γυναίκα, ένας οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος; Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να κατανοήσουμε όλοι πως ένας άνθρωπος που επιδεικνύει άγρια ένστικτα απέναντι σε πιο αδύναμα πλάσματα, όπως είναι τα ζώα, είναι πολύ πιθανό να εκδηλώσει αυτήν τη νοσηρή συμπεριφορά και αλλού.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ανησυχία, επίσης, παρουσιάζουν τα συμπεράσματα που προκύπτουν για τα παιδιά που κακοποιούν ζώα. Ο βασανισμός ζώων θεωρείται ότι είναι η πρώτη ένδειξη ενός βίαιου ατόμου και τα παιδιά που κακοποιούν ζώα έχουν αυξημένες πιθανότητες στο μέλλον να παρουσιάσουν κι άλλες μορφές βίαιης συμπεριφοράς. Συχνά, αυτά τα παιδιά έχουν υπάρξει τα ίδια θύματα κακοποίησης κι έτσι αναπαράγουν ένα πατρόν εξουσίας, δύναμης κι ελέγχου μέσω της κακοποίησης των πιο αδύναμων. Τα παιδιά μαθαίνουν να εκφράζουν το θυμό ή τη δυσαρέσκειά τους χρησιμοποιώντας βία, κάτι που με τα χρόνια συνήθως κλιμακώνεται. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα serial killers, βιαστών, παιδεραστών και άλλων εγκληματιών, οι οποιοι σε παιδική ή νεαρή ηλικία είχαν κακοποιήσει ή κακοποιούσαν συστηματικά ζώα. Η έλλειψη ενσυναίσθησης που δείχνει η εκούσια πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου, είναι ένα από πιο συχνά κοινά χαρακτηριστικά των εγκληματιών.
Ως ενσυναίσθηση ορίζεται η ψυχική και συναισθηματική ταύτιση με ένα άλλο πλάσμα. Είναι εύλογο και το γνωρίζαμε ήδη ότι οποιοσδήποτε άνθρωπος ασκεί βία σε ανυπεράσπιστα πλάσματα όπως είναι τα ζώα, είναι ένας διαταραγμένος συναισθηματικά άνθρωπος. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζαμε, αλλά προκύπτει πλέον από τις έρευνες, είναι ότι ένας τέτοιος άνθρωπος που γνωρίζει πως η συμπεριφορά του και οι πράξεις του προκαλούν σωματικό ή ψυχικό πόνο και παρόλα αυτά εξακολουθεί να τις κάνει και πιθανότατα να αντλεί ευχαρίστηση από αυτές, είναι ένας επικίνδυνος άνθρωπος, ο οποίος μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάξει μοτίβο και αντικείμενο κακοποίησης, περνώντας έτσι από την κακοποίηση ζώων στα εγκλήματα κατά ανθρώπων.
Για να καταλήξουμε σε αυτά τα συμπεράσματα βέβαια, είναι προϋπόθεση πως ο άνθρωπος αυτός «είχε πρόθεση, ελεύθερη βούληση και γνώριζε πως αυτό που κάνει θεωρείται λάθος και ότι δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό» (Agnew R, 1998, The causes of animal abuse: a social psychological analysis). Κατά τον Dr. Frank R. Ascione, καθηγητή ψυχολογίας, η κακοποίηση ζώων ορίζεται ως: «…η κοινωνικά μη αποδεκτή συμπεριφορά, η οποία εσκεμμένα προκαλεί περιττό πόνο, βασανισμό ή δυσφορία ή/και θάνατο σε ένα ζώο» και σημειώνει πως τα οικογενειακά κατοικίδια μπορούν να γίνουν πιόνια σε ένα παιχνίδι εξαναγκασμού και τρομοκρατίας από τους δράστες.
Οι δράστες σε αυτές τις περιπτώσεις, συχνά κακοποιούν το ζώο ως παραδειγματισμό και απειλή για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Τους δείχνουν, δηλαδή, τι πρόκειται να πάθουν και οι οι ίδιοι αν δεν «συμμορφωθούν». Αυτό λειτουργεί ως τροχοπέδη και αποτρέπει τα θύματα από το να φύγουν μακριά από έναν βίαιο σύντροφο, συγγενή, κηδεμόνα κ.ά. Τα θύματα παραμένουν και υπομένουν ώστε να προφυλάξουν το κατοικίδιό τους, αλλά και από φόβο μην υποστούν την ίδια κακοποίηση με εκείνο.
Ως εκ τούτου, συμπεραίνουμε πως η ευημερία των γυναικών, των παιδιών και των ζώων είναι συχνά συνυφασμένες. Στις Η.Π.Α. η κακοποίηση ζώων έχει χαρακτηριστεί “crime against society” και συγκαταλέγεται στην ανώτερη κατηγορία κακουργημάτων, μαζί με την ανθρωποκτονία και τον εμπρησμό. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, παρόλο που η κακοποίηση ζώων θεωρείται αδίκημα και τιμωρείται με χρηματική ποινή ή και ποινή φυλάκισης, δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητό στον πολύ κόσμο το ότι σχετίζεται με άλλες μορφές εγκληματικότητας. Έτσι, συναντάμε καθημερινά κακοποιήσεις ζώων για τις οποίες δεν γίνεται ποτέ καταγγελία και ακόμη κι όταν γίνεται, έχουμε πολύ συχνά αθώωση των δραστών. Από όλα αυτά τα στοιχεία γίνεται σαφές ότι η ανάγκη για Αστυνομία Ζώων ή για ειδικά εκπαιδευμένους αστυνομικούς, είναι επιτακτική.
Οι άνθρωποι που χειρίζονται τις περιπτώσεις κακοποίησης ζώων θα πρέπει να γνωρίζουν καλά την ισχύουσα νομοθεσία και να μπορούν να αναγνωρίσουν προειδοποιητικά σημάδια για επανάληψη, κλιμάκωση ή αλλαγή της βίαιης συμπεριφοράς του δράστη. Γίνεται, επίσης, σαφές ότι η παραγνώριση ή υποτίμηση ενός περιστατικού κακοποίησης, μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα και για το ζώο και πιθανώς για κάποιον άνθρωπο. Είναι ελπιδοφόρο πως έχουν αρχίσει να γίνονται εκπαιδεύσεις και επιμορφωτικά σεμινάρια, αλλά παρόλα αυτά έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας έως ότου εξαλειφθούν αυτά τα φαινόμενα. Ως τότε, ο καθένας μας έχει ηθική και νομική υποχρέωση να καταγγέλλει οποιοδήποτε περιστατικό ενεργητικής ή παθητικής κακοποίησης ζώου είτε αγαπά τα ζώα, είτε μόνο τους ανθρώπους.
