Η ελληνική νομοθεσία προστατεύει τις ομάδες χειριστών-σκύλων οδηγών επιτρέ- ποντας την είσοδό τους παντού. Η πραγματικότητα όμως επιφυλάσσει απίστευτες περιπέτειες εξαιτίας όσων παρανομούν.
«Το 2016 ήμουν σε ένα λεωφορείο με τον τότε σκύλο οδηγό μου, τη Μέη, και ο οδηγός φώναξε την αστυνομία, χωρίς εγώ να το ξέρω. Προηγουμένως μου είχε ζητήσει να κατέβω και αρνήθηκα, λέγοντάς του ότι αυτός είναι σκύλος οδηγός. Τελικά καταλήξαμε μαζί στο αστυνομικό τμήμα, όπου οι συνδικαλιστές του ΟΑΣΑ προσπαθούσαν να με πείσουν να μην του κάνω μήνυση με το σκεπτικό ότι έχει παιδιά. Δυστυχώς δεν έγινε ποτέ δίκη γιατί ο εισαγγελέας θεώρησε ότι είναι πταίσμα, ενώ ήταν μια μισαναπηρική επίθεση».
Η μαρτυρία αυτή της Ιωάννας-Μαρίας Γκέρτσου, προέδρου της Σχολής σκύλων οδηγών Λάρα, δεν είναι η μοναδική καταγραφή για ένα αρνητικό βίωμα ενός χειριστή με τον σκύλο οδηγό του. Τα περιστατικά είναι αμέτρητα και τα περισσότερα δεν έρχονται στο φως της δημοσιότητας. Το 2024 η χειρίστρια σκύλου οδηγού Λιάνα Καράτζου περίμενε με τον σκύλο οδηγό της κάτω από το σπίτι της με μέλος της Σχολής Λάρα που προσπαθούσε μάταια να σταματήσει κάποιο διερχόμενο αυτοκί- νητο. Όταν ο οδηγός έβλεπε τον σκύλο, έφευγε με το άδειο όχημά του. «Τελικά σταματήσαμε ένα διερχόμενο ταξί και όταν άνοιξα την πόρτα και είδε τον σκύλο οδηγό μου μας είπε να κατεβούμε. Του είπα πως είναι σκύλος οδηγός και ή θα μας πάει στον προορισμό μας που ήταν ένα σχολείο όπου θα κάναμε ενημέρωση ή θα μας πάει στο αστυνομικό τμήμα για να του κάνουμε μήνυση. Τελικά πήγαμε στο σχολείο» θυμάται η Λιάνα Καράτζου. Ταλαιπωρία έχουν βιώσει και ανάδοχοι που έχουν σκύλους σε εκπαίδευση καθώς και ξένοι επισκέ- πτες που έρχονται με τον σκύλο οδηγό τους στη χώρα μας και καλούν την αστυνομία να παρέμβει σε περιστατικά άρνησης εκ μέρους ξενοδόχων και οδηγών ταξί.
Η νομοθεσία: ΠΑΝΤΟΥ με το σκύλο οδηγό μου
Όπως αναφέρει η δικηγόρος Χριστίνα Παπαπαναγιώτου, συνήγορος της Προέδρου της Σχολής Λάρα, Ιωάννας-Μαρίας Γκέρτσου, η οποία αντιμετώπισε πρόσφατα μία δικαστική περιπέτεια με οδηγό ταξί: «Η κείμενη νομοθεσία επιτρέπει στα άτομα, τα οποία αντιμετωπίζουν θέματα όρασης, να μετακινούνται ελεύθερα μαζί με τους σκύλους οδηγούς τους τόσο στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς όσο και στα ταξί και στις λοιπές συγκοινωνίες και δη χωρίς να απαιτείται για τους εν λόγω σκύλους να μεταφέρονται σε ειδικό κλουβί μεταφοράς. Αντίστοιχα, ισχύουν και για τους σκύλους βοήθειας, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν τηρηθεί όλοι οι σχετικοί υγειονομικοί κανόνες που ισχύουν για τα λοιπά ζώα συντροφιάς, όπως λ.χ. ο εμβολιασμός, η στείρωσή τους κ.λπ.».
Όπως συνεχίζει η δικηγόρος, με βάση τη διάταξη του άρθρου 2 παρ. 11 του Ν. 4830/2021, με τον ευρύτερο όρο «σκύλος βοήθειας» ορίζεται ο εκ- παιδευμένος ή εκπαιδευόμενος σκύλος οδηγός τυφλού και ο σκύλος βοήθειας και προστασίας ατόμων με αναπηρία ή ασθένειες. Μάλιστα, οι σκύλοι βοήθειας και θεραπείας, εφόσον φέρουν λουρί χειρισμού, μπορούν να μεταφέρονται στα μέσα μεταφοράς χωρίς κλουβί μεταφοράς και χωρίς φίμωτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους (ά. 17 παρ. 4 Ν. 4830/2021, όπως διαμορφώθηκε με το ά. 20 του Ν. 5043/2023) αλλά να έχουν και πρόσβαση στις οργανωμένες παραλίες, εφόσον υπάρχει σχετική ευδιάκριτη ένδειξη, που έχει αναρτηθεί από τον νόμιμο υπεύθυνο εκμετάλλευσης της παραλίας. Εκτός θάλασσας είναι υποχρεωτική πάντοτε η χρήση λουριού (ά. 19 παρ. 2 του ανωτέρω νόμου, όπως διαμορφώθηκε με το ά. 21 του Ν. 5043/2022). Αντίστοιχα ισχύουν για την ειδική αυτή κατηγορία σκύλων και για την είσοδό τους με τους συνοδούς τους, σε εστιατόρια, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες, αθλητικές εγκαταστάσεις και ναούς, εφόσον το επιτρέπουν το μέγεθος και τα ειδικά χαρακτηριστικά τους (ά. 21 Ν. 4830/20212, όπως διαμορφώθηκε με το ά/ 62 παρ. 8 Ν. 5143/2024). Το άτομο δε, το οποίο δέ- χεται τις υπηρεσίες του ζώου, οφείλει να φέρει τα απαραίτητα πιστοποιητικά που αποδεικνύουν ότι το ζώο είναι σκύλος βοήθειας ή ζώο θεραπείας και να τα επιδεικνύει, εφόσον του ζητηθεί, από τους υπευθύνους των χώρων, στους οποίους δεν επιτρέπεται κατά κανόνα η είσοδος σε ζώα συντροφιάς. Σε περίπτωση που παρατηρείται παραβίαση κάποιας εκ των ανωτέρω διατάξεων, με βάση το ά. 38 Ν. 4830/2021, ο Συνήγορος του Πολίτη έχει αρμοδιότητα για τη διαμεσολάβηση σχετικά με τα δικαιώματα των ζώων και την τήρηση της σχετικής νομοθεσίας.
Υπάρχουν κυρώσεις;
Με την υπ’ αριθμ. 2681/2022 απόφαση του ΣΤ’ Μονομελούς Πλημ/κείου Αθηνών καταδικάστη- κε οδηγός ταξί, ο οποίος αφενός αρνήθηκε την επιβίβαση τυφλής με το σκύλο οδηγό της εντός του οχήματος και αφετέρου απώθησε τον σκύλο οδηγό, σε ποινή φυλάκισης τριών ετών με τριε- τή αναστολή και χρηματική ποινή 3.000 ευρώ, η οποία το 2023, κατόπιν έφεσής του, η ποινή του μειώθηκε με σχετική απόφαση του Η’ Τριμελούς Πλημ/κείου Αθηνών, την 15/11/2023, σε ένα χρόνο, με τριετή αναστολή και την ταυτόχρονη αναγνώριση του ελαφρυντικού του πρότιμου έντιμου βίου, βάσει της διάταξης του ά. 84 παρ. 2 εδ. α’ ΠΚ. Πολλές φορές, ειδικά άτομα με προβλήματα όρασης, έρχονται αντιμέτωπα και με άλλα προβλήματα, όπως στην πρόσφατη περίπτωση της κυρίας Γκέρτσου. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οδηγός ταξί την υπερχρέωσε, εκμεταλλευόμενος την τυ- φλότητά της, διαπράττοντας το αδίκημα της απά- της με ρατσιστικά χαρακτηριστικά, που συνιστούν επιβαρυντική περίσταση. Κατά τη δικάσιμο της 17/9/2025, ενώπιον του Γ’ Μονομελούς Πλημ/κείου Αθηνών, προς τιμή της, η κα Γκέρτσου ζήτησε από το Δικαστήριο να μην προχωρήσει στην κα- ταδίκη του κατηγορουμένου, καθώς δεν θα ήθελε, από θέση δικονομικής ισχύος, αυτός να τιμωρηθεί αλλά να γίνει αντιληπτό από την ελληνική κοινωνία ότι δεν αρκεί μόνο η νομοθετική πρωτοβουλία αλλά, κυρίως, η καλλιέργεια στους πολίτες της νοοτροπίας ότι θα πρέπει να διευκολύνουν την άσκηση, των συνταγματικά κατοχυρωμένων, ατομικών δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, όπως είναι η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, η ελεύθερη μετακίνησή τους και η πρόσβαση σε υπηρεσίες.