Γράφει η Μάρσα Δημοπούλου, Δικηγόρος Msc HR
Η χώρα μας πέρασε σχεδόν αλώβητη μέσα από το δαίδαλο της πανδημίας που σάρωσε όλο τον κόσμο. Ο κορονοϊός ή αλλιώς SAR-CoV 19 όμως έπληξε και τα κατοικίδια ζώα που έπεσαν θύματα της παραπληροφόρησης και της διασποράς του ανεξέλεγκτου φόβου.
Οι μύθοι γύρω από τον Κορωνοϊό και τα κατοικίδια ζώα αλλά και τα ζώα γενικότερα ήταν ένα από τα ερωτήματα που βασάνισαν πολύ μία μερίδα ιδιοκτητών κατοικίδιων ζώων. Ο βομβαρδισμός των πληροφοριών που διοχετεύονταν κάθε άλλο παρά βοήθησαν την κατάσταση.
Αντιθέτως προκάλεσαν μεγαλύτερη σύγχυση και αναστάτωση. Το αποτέλεσμα τραγικό. Εκατοντάδες εγκαταλελειμμένα ζώα στους δρόμους της χώρας να πεθαίνουν από πείνα. Κηδεμόνες μέσα σε πανικό μη κολλήσουν τον ιό, απομάκρυναν από την οικία τους το κατοικίδιό τους, χωρίς δεύτερες σκέψεις και με την αιτιολογία πως θα νοσήσουν από τα ζώα τους. Αλήθεια πώς η παραπληροφόρηση μπορεί να οδηγήσει στο έλεος και στην εξαθλίωση και κατ΄ επέκταση στο θάνατο των ζώων; Επιπλέον πως μπορεί να οδηγήσει τους ιδιοκτήτες τους σε μία παραβατική συμπεριφορά αδιαφορώντας όχι μόνο για το ηθικό κομμάτι αυτής της ενέργειας αλλά κυρίως για τις επιπτώσεις και το νομικό αντίκτυπο που έχει.
Η Ελληνική νομοθεσία είναι ξεκάθαρη. H εγκατάλειψη δεσποζόμενου ζώου τιμωρείται από τον νόμο. Η εγκατάλειψη ζώου είναι ποινικό αδίκημα και έχει προβλεφθεί στους σχετικούς νόμους περί προστασίας των αδέσποτων και δεσποζόμενων ζώων. O νόμος 4039 /12 στο άρθρο 5 παρ 1 ε), αναφορικά με τις υποχρεώσεις των ιδιοκτητών κατοικίδιων ζώων αναφέρει: Ο ιδιοκτήτης του δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς υποχρεούται: ε) να μην εγκαταλείπει το ζώο του, ενώ σε περίπτωση που επιθυμεί να αποχωριστεί το ζώο συντροφιάς, πρέπει να γνωστοποιεί στην αρμόδια υπηρεσία του Δήμου του τόπου της κατοικίας του την πρόθεσή του αυτή, να το παραδίδει σε αυτόν και να λαμβάνει από πιστοποιημένο κτηνίατρο αντίγραφο της μεταβολής της εγγραφής του ζώου του στη Διαδικτυακή Ηλεκτρονική Βάση σήμανσης και καταγραφής των ζώων συντροφιάς, όπου θα αναφέρεται ο Δήμος ως προσωρινός κάτοχος του αδέσποτου πλέον ζώου. Είναι ξεκάθαρη λοιπόν η επιθυμία του νομοθέτη να αποτρέψει και να περιορίσει ταυτόχρονα την εγκατάλειψη των δεσποζόμενων θεωρώντας τη πράξη αυτή ποινικά κολάσιμη και τον δράστη ως υποκείμενο ποινικού αδικήματος.
Συγκεκριμένα λοιπόν σύμφωνα με το άρθρο 20 παραγρ. 2 οι παραβάτες των διατάξεων της περίπτωσης ε) της παραγράφου 1 του άρθρου 5 που εγκαταλείπουν το κατοικίδιο τους, τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή από 5.000 έως 15.000 ευρώ. Ενώ σύμφωνα με τη παράγραφο 6 του άρθρ. 20 σε περίπτωση υποτροπής οι χρηματικές ποινές, που προβλέπονται στις παραγράφους 1, 2 και 3 διπλασιάζονται.
Πέρα από τις ποινικές κυρώσεις ο νομοθέτης για το αδίκημα της εγκατάλειψης δεσποζόμενου ζώου, προέβλεψε και διοικητικές κυρώσεις.
Σύμφωνα με το άρθρο 21 του ν. 4039/2012 και το πίνακα προστίμων όπως τροποποιήθηκε με την παρ.12 του άρθρου 46 του ν.4235/2014, η εγκατάλειψη του ζώου χωρίς τήρηση των οριζόμενων στο άρθρο 5 παρ.1 περ. ε) τιμωρείται με Διοικητικό πρόστιμο 300 ευρώ. Το σύνολο των διοικητικών προστίμων αποτελούν έσοδο των δήμων στην περιφέρεια των οποίων διαπιστώνεται η παράβαση. Τέλος οι παραβάτες του παρόντος νόμου εκτός από την ποινική ευθύνη και το διοικητικό πρόστιμο για την εγκατάλειψη δεσποζόμενου ζώου, ευθύνονται σύμφωνα με το άρθρο 924 Α.Κ. για τη ζημία που προκλήθηκε από το εγκαταλελειμμένο ζώο σε τρίτον.
Σε όλες τις ως άνω περιπτώσεις των αδικημάτων του παρόντος νόμου, πολιτικός ενάγων είναι ο κατά τόπος Δήμος. Σύμφωνα όμως με το άρθρο 20 παραγρ. 7 δίνεται η δυνατότητα επιπλέον να παρίσταται αυτοτελώς ως πολιτικώς ενάγων και κάθε φιλοζωικό σωματείο που δραστηριοποιείται σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο, ανεξάρτητα αν έχει υποστεί περιουσιακή ζημία, προς υποστήριξη της κατηγορίας και μόνο. Η σχετική δήλωση μπορεί να γίνει τόσο κατά την προδικασία όσο και στο ακροατήριο, (άρθρ. 84 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας).
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η εγκατάλειψη ενός ζώου δεν αποτελεί μόνο ένα κοινωνικό και ηθικό παράπτωμα ή στοιχείο απανθρωπιάς, αλλά ο νομοθέτης θέλοντας να αποδώσει τη κατάλληλη νομική ευθύνη, τοποθετεί αυτή στο βάθρο των ποινικών αδικημάτων με ποινικές αλλά και διοικητικές κυρώσεις. Ενώ αναφορικά με τον Covid που προκάλεσε θανάτους σε όλη την υφήλιο, δεν αποδείχθηκε ποτέ ότι τα κατοικίδια μπορούν να νοσήσουν από το ίδιο στέλεχος του ιού ή να το μεταφέρουν στους ανθρώπους.
