Το πάγκρεας είναι ένας αδένας-όργανο που παράγει τρία βασικά ένζυμα, απαραίτητα για τη διαδικασία της πέψης: την αμυλάση (πέψη υδατανθράκων), την πρωτεάση (διάσπαση πρωτεϊνών) και τη λιπάση (πέψη λίπους). Τα ένζυμα αυτά διασπούν τα θρεπτικά συστατικά της τροφής σε μικρά μόρια, ώστε το σώμα να μπορεί να τα απορροφήσει μέσω του εντέρου.
γράφει ο Nικόλαος Νικολαΐδης, Κτηνίατρος
Επιπλέον, το πάγκρεας παράγει σημαντικές ορμόνες, όπως η ινσουλίνη και η γλυκαγόνη, οι οποίες ρυθμίζουν το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού, καθώς και τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα. Όταν το πάγκρεας δεν λειτουργεί σωστά λόγω φλεγμονής (παγκρεατίτιδα), τα παραγόμενα ένζυμα μειώνονται. Ως συνέπεια, η τροφή δεν πέπτεται σωστά και το έντερο αδυνατεί να απορροφήσει τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία, οδηγώντας σε δυσαπορρόφηση και, μακροχρόνια, σε ελλείψεις βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων, που είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού.
Αιτίες Εμφάνισης
Η διατροφή με τροφές πλούσιες σε λιπαρά (όπως αρνί, κατσίκι, χοιρινό) αποτελεί μία από τις συχνότερες αιτίες παγκρεατίτιδας στους σκύλους. Στις γάτες, αυτό δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό. Επιπλέον, κάποια φάρμακα (όπως τα αντιεπιληπτικά) μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή του παγκρέατος. Άλλες πιο σπάνιες αιτίες είναι τραυματισμοί, λοιμώξεις ή νεοπλασίες. Παχύσαρκοι σκύλοι, καθώς και εκείνοι με συνυπάρχουσες ενδοκρινικές παθήσεις (π.χ. σύνδρομο Cushing, σακχαρώδης διαβήτης), έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
Κλινική Εικόνα και Συμπτώματα
Η παγκρεατίτιδα είναι μία πολύπλοκη και δυνητικά σοβαρή πάθηση, καθώς τα πεπτικά ένζυμα ενεργοποιούνται εντός του παγκρέατος, καταστρέφοντας πρώτα το ίδιο και στη συνέχεια, μέσω της κυκλοφορίας, και άλλα όργανα. Η συμπτωματολογία μπορεί να ποικίλλει — από απλή γαστρεντερίτιδα μέχρι και σοβαρές δευτερογενείς επιπλοκές, που μπορεί να απειλήσουν τη ζωή του ζώου.
Κύρια συμπτώματα
- Ανορεξία
- Κατάπτωση / ληθαργικότητα
- Έντονος κοιλιακός πόνος (συχνά με κύρτωση της ράχης – “στάση προσευχής”, απροθυμία μετακίνησης, ή επιθετικότητα στην ψηλάφηση)
- Έμετοι
- Διάρροια (ενδεχομένως αιμορραγική)
- Σιελόρροια
Διάγνωση
Η έγκαιρη προσέλευση σε κτηνίατρο είναι ζωτικής σημασίας. Μετά από την κλινική εξέταση (μέτρηση θερμοκρασίας, καρδιακής συχνότητας, αξιολόγηση περιφερικής αιμάτωσης και σφυγμού), θα ακολουθήσουν:
- Αιματολογικός και βιοχημικός έλεγχος: συχνά αναδεικνύει φλεγμονώδεις δείκτες και αύξηση ηπατικών ενζύμων.
- Ακτινογραφίες κοιλίας: για τον αποκλεισμό άλλων αιτίων με παρόμοια συμπτωματολογία (ξένα σώματα, νεοπλασίες, απόστημα σπλήνα, εγκολεασμός, προστατίτιδα ή πυομήτρα).
- Έλεγχος ενζύμων: αμυλάση και λιπάση είναι συχνά αυξημένες, αλλά δεν είναι ειδικές για την πάθηση
- Snap test για cPLi (canine Pancreatic Lipase Im- munoreactivity): η πιο αξιόπιστη μη επεμβατική μέθοδος διάγνωσης.
- Υπερηχοτομογραφικός έλεγχος: συχνά εμφανίζεται διογκωμένο, υπερηχογενές πάγκρεας με σημεία φλεγμονής.
- Οριστική διάγνωση: τίθεται μόνο με ιστοπαθολογική εξέταση μετά από βιοψία.
Θεραπεία
Η θεραπεία είναι υποστηρικτική, καθώς δεν υπάρχει διαθέσιμο φάρμακο που να “σταματά” τη φλεγμονή. Ο ακρογωνιαίος λίθος είναι η ενδοφλέβια οροθεραπεία, με στόχο την ενυδάτωση και την αποκατάσταση των ηλεκτρολυτικών διαταραχών
Επιπλέον μέτρα:
- Αναλγητικά για την ανακούφιση του πόνου
- Αντιεμετικά και γαστροπροστατευτικά
- Ειδική διατροφή χαμηλή σε λιπαρά (gastrointestinal food)
- Force-feeding με σύριγγα ή χρήση καθετήρων σίτισης (ρινοοισοφαγικός ή οισοφαγοστομικός)
- Αντιβιοτικά: χορηγούνται μόνο σε περίπτωση επιβεβαιωμένης μικροβιακής επιμόλυνσης
- Παρακολούθηση ηλεκτρολυτών: ιδιαίτερα σημαντική σε ζώα με εμμένουσα διάρροια/ έμετο ή ανορεξία
- Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκύψει πολυοργανική ανεπάρκεια λόγω SIRS (Systemic Inflammatory Response Syndrome), με κακή πρόγνωση.