Οι σκύλοι μιλούν συνεχώς – απλώς δεν χρησιμοποιούν λέξεις. Η επικοινωνία τους βασίζεται σε ένα πλούσιο σύστημα σημάτων που εκφράζονται μέσα από τη στάση, τις κινήσεις και τις εκφράσεις του σώματός τους. Για εμάς, η κατανόηση αυτής της σιωπηλής γλώσσας είναι καθοριστική: προλαμβάνει παρεξηγήσεις, ενισχύει τον δεσμό και δημιουργεί μια σχέση βασισμένη στην εμπιστοσύνη και τον σεβασμό.
γράφει η Ιωάννα Καλλιμάχου, πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια και συμπεριφορίστρια σκύλων, Urban Tails
Η ουρά – ο καθρέφτης της διάθεσης
Η ουρά είναι ίσως το πιο εκφραστικό «όργανο» του σκύλου. Ένα χαλαρό, ρυθμικό κούνημα φανερώνει φιλικότητα και χαρά. Αντίθετα, μια ουρά σηκωμένη και σφιχτή δηλώνει αυτοπεποίθηση, εγρήγορση ή ακόμη και πρόθεση κυριαρχίας. Όταν η ουρά κρύβεται ανάμεσα στα πόδια, ο σκύλος εκφράζει φόβο, άγχος ή υποταγή. Ανάλογα με τη ράτσα, η ουρά μπορεί να μην αποτελεί αξιόπιστο δείκτη διάθεσης. Σκύλοι με κοντή, σγουρή ή κομμένη ουρά – όπως τα Pug, τα French Bulldog ή τα Doberman – εκφράζονται περισσότερο μέσα από τη στάση του σώματος, τα αυτιά και το βλέμμα.
Τα αυτιά – οι “κεραίες” των συναισθημάτων
Τα αυτιά αποκαλύπτουν πολλά για τη συναισθηματική κατάσταση του σκύλου. Όρθια και στραμμένα προς τα εμπρός δείχνουν ενδιαφέρον ή περιέργεια, ενώ τραβηγμένα προς τα πίσω δηλώνουν φόβο ή υποταγή. Οι διαφορές μεταξύ ρατσών είναι σημαντικές: σκύλοι με πεσμένα αυτιά, όπως τα Cocker Spaniel, εκφράζονται πιο διακριτικά, ενώ φυλές με όρθια αυτιά, όπως τα German Shepherd, επικοινωνούν πιο καθαρά. Γι’ αυτό κάθε κηδεμόνας πρέπει να γνωρίζει τη μορφολογία και τα φυσικά χαρακτηριστικά του ζώου του, για να ερμηνεύει σωστά τα μηνύματα που λαμβάνει.
Τα μάτια – το παράθυρο της ψυχής
Το βλέμμα του σκύλου είναι ίσως το πιο άμεσο μέσο επικοινωνίας. Ένα μαλακό, χαλαρό βλέμμα φανερώνει ηρεμία και εμπιστοσύνη, ενώ ένα έντονο, σταθερό βλέμμα μπορεί να είναι προειδοποίηση ή σημάδι κυριαρχίας. Η αποφυγή της βλεμματικής επαφής δηλώνει συχνά προσπάθεια να αποφευχθεί μια σύγκρουση. Οι διαστολές της κόρης μπορεί να δείχνουν φόβο ή ενθουσιασμό, ανάλογα με τη συνολική στάση του σώματος.
Το στόμα και το πρόσωπο – εκφράσεις που “μιλούν”
Ένα χαλαρό, ελαφρώς ανοιχτό στόμα δείχνει άνεση και γαλήνη. Όταν όμως ο σκύλος γρυλίζει ή σηκώνει το άνω χείλος, στέλνει σαφές μήνυμα ενόχλησης ή προειδοποίησης. Το έντονο λαχάνιασμα χωρίς άσκηση υποδη- λώνει στρες, ενώ το γλείψιμο των χειλιών ή του ρύγχους φανερώνει αμηχανία ή προσπάθεια να κατευνάσει μια ένταση. Πρόκειται για τα λεγόμενα σήματα κατευνασμού (calming signals), που χρησιμοποιούνται για να αποφεύγονται οι συγκρούσεις.
Η στάση του σώματος – το πλήρες μήνυμα
Η συνολική στάση του σώματος είναι το πιο ολοκληρωμένο στοιχείο επικοινωνίας. Ένας σκύλος με χαλαρό κορμό και ουρά σε ουδέτερη θέση νιώθει ασφαλής. Αντίθετα, ένα σώμα τεντωμένο προς τα εμπρός δείχνει αυτοπεποίθηση ή κυριαρχία, ενώ χαμηλωμένο σώμα και τραβηγμένα αυτιά φανερώνουν φόβο ή ανασφάλεια. Η χαρακτηριστική στάση παιχνιδιού – μπροστινά πόδια λυγισμένα, πίσω μέρος ανασηκωμένο – είναι η πιο ξεκάθαρη πρόσκληση για διασκέδαση. Ωστόσο, η μορφολογία κάθε φυλής επηρεάζει την ερμηνεία.
Οι ήχοι – συμπληρωματικά σήματα
Αν και η γλώσσα του σώματος είναι πρωταρχική, οι ήχοι ενισχύουν τα νοήματα. Ένα χαμηλό γρύλισμα με σφιγμένο σώμα είναι ξεκάθαρη προειδοποίηση. Ένα χαρούμενο, γρήγορο γάβγισμα δείχνει ενθουσιασμό. Αναστεναγμοί, μουρμουρητά και κλαψουρίσματα εκφράζουν επιθυμία για επαφή, ανησυχία ή αναζήτηση προσοχής.
Πώς να “διαβάζετε” σωστά τη γλώσσα του
Η αποκωδικοποίηση της συμπεριφοράς ενός σκύλου απαιτεί παρατήρηση και υπομονή. Δεν υπάρχουν απόλυτοι κανόνες – κάθε σκύλος είναι μοναδικός.
Βασικές αρχές:
- Παρατηρείτε ολόκληρο το σώμα, όχι μεμονωμένα σημεία.
- Λάβετε υπόψη περιβάλλον και ράτσα.
- Αναγνωρίστε τα σήματα στρες: χασμουρητό, γλείψιμο, γύρισμα κεφαλιού.
- Αν αμφιβάλλετε για τη διάθεση ενός σκύλου, κρατήστε αποστάσεις και αφήστε τον να σας πλησιάσει πρώτος.
Γιατί αξίζει να τη γνωρίζουμε
Η σωστή κατανόηση της γλώσσας του σώματος:
- Προλαμβάνει ατυχήματα, αναγνωρίζοντας σημάδια φόβου ή επιθετικότητας.
- Βελτιώνει την εκπαίδευση, κάνοντάς τη πιο ήπια και αποτελεσματική.
- Ενισχύει τον δεσμό ανθρώπου και σκύλου, μέσα από αμοιβαίο σεβασμό.
- Μας κάνει πιο συνειδητούς απέναντι στα συναισθήματα των ζώων γύρω μας.
Επίλογος
Η γλώσσα του σώματος των σκύλων είναι ένα σιωπηλό λεξιλόγιο συναισθημάτων. Μέσα από ουρές που κινούνται, αυτιά που στρέφονται και βλέμματα που μαλακώνουν, οι σκύλοι μας «μιλούν» καθημερινά. Το μόνο που χρειάζεται από εμάς είναι να μάθουμε να ακούμε – όχι με τα αυτιά, αλλά με τα μάτια και την καρδιά μας.