Στείρωση & ηλεκτρονική σήμανση δεσποζόμενων ζώων ως η λύση στο θέμα των αδέσποτων ζώων
Γράφει ο Θεόδωρος Μουμτζίδης, Συνιδρυτής του ZeroStrayPawject
Τελικά γιατί έχουμε τόσους αδέσποτους σκύλους στην Ελλάδα ενώ όταν ταξιδεύουμε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν βλέπουμε ούτε έναν στον δρόμο;
Οι λόγοι είναι δυο και δρουν συνδυαστικά.
- Ο ένας είναι η ανωνυμία των σκύλων. Όταν ένας σκύλος εγκαταλειφθεί ή χαθεί, προφανώς δεν μπορεί να μας πει το όνομα ή την διεύθυνση της οικογένειάς του. Βέβαια αν έχει τσιπάκι αυτό αλλάζει. Το τσιπάκι από-ανωνυμοποιεί τον σκύλο και με τη βοήθεια ενός ανιχνευτή ηλεκτρονικής σήμανσης και της αναζήτησης στην βάση δεδομένων που σήμερα διατηρεί το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, μπορεί να βρεθεί ο ιδιοκτήτης. Η από-ανωνυμοποιήση των σκύλων μέσω της ηλεκτρονικής σήμανσης (τσιπάκι) είναι συνεπώς ένα σημαντικότατο βήμα, ώστε ένας σκύλος ο οποίος για οποιονδήποτε λόγο χωριστεί από την οικογένεια του, να μπορεί να επιστρέψει σε αυτήν. Πολύ σοφά λοιπόν, από το 2012, ο νόμος επιβάλει την ηλεκτρονική σήμανση. Δυστυχώς υπήρξαν και αστοχίες στον νομό και την εφαρμογή του. Καταρχήν οι αστυνομικές αρχές (ΕΛΑΣ, Λιμενικό, Δημοτική Αστυνομία) δεν εφοδιάστηκαν ποτέ με ανιχνευτές από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης όπως προέβλεπε ρητά ο νόμος. Κατά δεύτερο λόγο, η βάση του ΥπΑΑΤ δεν είναι εύκολα προσβάσιμη και έχει αρκετά προβλήματα (π.χ., δέχεται καταχώρηση αριθμών τσιπ χωρίς τον προβλεπόμενο αριθμό ψηφίων, δεν απαιτεί διπλή εισαγωγή του αριθμού του τσιπ ώστε σε περίπτωση δακτυλογραφικού λάθους να επιστήσει την προσοχή στον κτηνίατρο να το διορθώσει, κ.α.).
- Ο δεύτερος λόγος είναι η υπεργεννητικότητα (τραγική ειρωνεία σε μια χώρα με υπογεννητικότητα στον ανθρώπινο πληθυσμό της). Είναι τόσα πολλά τα κουτάβια που γεννιούνται κάθε χρόνο που απλά δεν υπάρχουν αρκετές οικογένειες στην Ελλάδα να τα απορροφήσουν. Ακόμα και ένας υπεύθυνος κηδεμόνας ο οποίος θα βρει καλές οικογένειες για τα κουτάβια που ενδεχομένως να γεννήσει η σκυλίτσα του, και θα δώσει τα κουτάβια αφού τα τσιπάρει στο όνομα των νέων κηδεμόνων, συνεισφέρει έμμεσα στην παραγωγή νέων αδέσποτων. Ο λόγος είναι τα κουτάβια αυτά καταλαμβάνουν δυνητικές «θέσεις» αδέσποτων σκύλων που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν, συμπεριλαμβανομένων εγκαταλελειμμένων κουταβιών.
Με αυτά τα δεδομένα πώς μπορεί να λυθεί το πρόβλημα;
Η λύση είναι ξεκάθαρη. Αυτό που δεν είναι ξεκάθαρο είναι πώς θα φτάσουμε εκεί. Για να γίνουμε συγκεκριμένοι: Οι αδέσποτοι σκύλοι προκύπτουν από δεσποζόμενους οι οποίοι εγκαταλείφθηκαν ή (σε λιγότερες περιπτώσεις) χάθηκαν. Ακόμα και αυτοί που έχουν γεννηθεί στον δρόμο, έχουν πρόγονο ο οποίος ήταν κάποτε δεσποζόμενος.
Ο μοναδικός τρόπος ώστε ένας δεσποζόμενος σκύλος να μην καταλήξει αδέσποτος, αλλά ούτε να «δημιουργήσει» κουτάβια τα οποία μπορεί να εγκαταλειφθούν είναι να είναι (α) τσιπαρισμένος, και (β) στειρωμένος.
Ο μοναδικός τρόπος ώστε ένας δεσποζόμενος σκύλος να μην καταλήξει αδέσποτος, αλλά ούτε να «δημιουργήσει» κουτάβια τα οποία είτε μπορεί να εγκαταλειφθούν είτε να καταλάβουν δυνητικές θέσεις για αδέσποτα στις οικογένειες της Ελλάδας, είναι να είναι (α) τσιπαρισμένος, και (β) στειρωμένος. Ο τσιπαρισμένος και στειρωμένος σκύλος δεν δημιουργεί αδέσποτο. Ούτε ένα.
Κυριολεκτικά μηδέν. Αν δια μαγείας αυτήν την στιγμή όλα οι σκύλοι στην Ελλάδα ήταν τσιπαρισμένοι και στειρωμένοι, δεν θα είχαμε ούτε ένα νέο αδέσποτο από εδώ και πέρα. Κανένα!
Η προσπάθεια που κάνουμε στον Δήμο Αίγινας, και την οποία ξεκινάμε τώρα στον Δήμο Μαραθώνα, έχει αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Και επειδή δεν υπάρχει μαγικό ραβδί, η προσπάθεια πρέπει να είναι συστηματική, και να γίνει με επιμονή, υπομονή, και σχέδιο.
Στο θέμα του τσιπαρίσματος, ενημερώσαμε την κοινωνία μέσω του Δήμου για την υποχρέωσή τους να τσιπάρουν τους σκύλους τους και το πρόστιμο των €300 σε περίπτωση που δεν το κάνουν. Παρείχαμε οικονομικά κίνητρα για την ηλεκτρονική σήμανση επιδοτώντας την κτηνιατρική πράξη. Προμηθεύσαμε ανιχνευτές στην ΕΛΑΣ, το Λιμενικό, και τη Δασοφυλακή οι οποίοι ξεκίνησαν ελέγχους στο νησί.
Στο θέμα της στείρωσης, και πάλι μέσω του Δήμου, δώσαμε οικονομικά κίνητρα επιδοτώντας τις στειρώσεις, διοργανώσαμε εκστρατείες ενημέρωσης και καταπολέμησης των αστικών μύθων και χρησιμοποιήσαμε το νεοδημιουργημένο Δημοτικό Μητρώο Σκύλων, ώστε να επικοινωνήσουμε ατομικά με δημότες που είχαν αστείρωτα σκυλιά.
Σήμερα στην Αίγινα, μετά από 3 χρονιά, έχουμε 1.300 σκύλους, το 65% του υπολογιζόμενου δεσποζόμενου πληθυσμού, τσιπαρισμένους, από τους οποίους το 49% άνω του 1 έτους είναι και στειρωμένοι.
Τι μπορεί να κάνει ένας Δήμος;
Οι περισσότεροι Δήμοι έχουν σηκώσει τα χεριά ψηλά. Σπαταλάνε τόσα χρήματα κάθε χρόνο για τη διαχείριση των αδέσποτων αλλά, ακόμα και αυτοί που έχουν καταφύγια, που έχουν δυνατές φιλοζωικές οργανώσεις, που κάνουν υιοθεσίες, δυστυχώς βλέπουν το πρόβλημα να μη λύνεται ή και να πολλαπλασιάζεται σαν μια μοντέρνα Λερναία Ύδρα.
Το λάθος που κάνουν είναι ότι επικεντρώνουν την προσοχή τους στα ήδη αδέσποτα. Όπως δεν μπορείς να «λύσεις» την πανδημία του κορωνοϊού προσθέτοντας κλίνες ΜΕΘ, έτσι δεν μπορείς να λύσεις το πρόβλημα με τα αδέσποτα χτίζοντας και άλλα καταφύγια. Όπως η πανδημία δαμάζεται με την πρόληψη και με ενέργειες στον υγιή πληθυσμό (μάσκες, πλύσιμο χεριών, διατήρηση αποστάσεων, συχνά τεστ, και στο τέλος εμβόλια) έτσι και η «πανδημία» των αδέσποτων λύνεται με την πρόληψη, δηλαδή ενέργειες στον «υγιή», δηλαδή στον δεσποζόμενο πληθυσμό.
Οι «έξυπνοι» Δήμοι, επικεντρώνουν την προσοχή τους στους δεσποζόμενους σκύλους. Είναι τσιπαρισμένοι; Είναι στειρωμένοι; Οι «έξυπνοι» Δήμοι έχουν εικόνα του δεσποζόμενου πληθυσμού.
Πόσοι Δήμοι στην Ελλάδα μπορούν να απαντήσουν τις ερωτήσεις που ο Δήμος Αίγινας μπορεί να απαντήσει με το πάτημα ενός κουμπιού; (α) τι ποσοστό δεσποζόμενων σκύλων είναι τσιπαρισμένοι; (β) πόσοι (και ποιοι) είναι μη στειρωμένοι; (γ) οι αστείρωτοι σκύλοι για ποιον λόγο είναι αστείρωτοι (για τον κάθε σκύλο ατομικά!); (δ) ποιες κατηγορίες σκύλων ή κηδεμόνων τείνουν να συνεισφέρουν στην παραγωγή κουταβιών και στη διόγκωση του προβλήματος του υπερπληθυσμού;
Ένας τέτοιος Δήμος μπορεί να ασκήσει ενεργή προληπτική πολιτική αποτροπής δημιουργίας αδέσποτων.
Τι παραπάνω μπορεί να κάνει το κράτος;
Καταρχήν να προμηθεύσει άμεσα με ανιχνευτές την ΕΛΑΣ και να ξεκινήσουν έλεγχοι στο πρότυπο των αλκοτέστ ή του ελέγχου κίνησης σε περίοδο lockdown. Η καθολική ηλεκτρονική σήμανση, και η από-ανωνυμοποιήση των δεσποζόμενων σκύλων είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα. Όπως δεν νοείται πολίτης μη καταγεγραμμένος στα δημοτολόγια, έτσι δεν νοείται σκύλος μη ηλεκτρονικά σημασμένος και μη καταχωρημένος στη βάση δεδομένων που σήμερα βρίσκεται στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
Κατά δεύτερο λόγο, να μην κάνει πίσω στην προτεινομένη νομοθετική ρύθμιση για την υποχρεωτική στείρωση των σκύλων, έστω και με αρκετές εξαιρέσεις. Με βάση τα στοιχεία που έχουμε στην Αίγινα από τα ερωτηματολόγια που συμπληρώνουν οι κηδεμόνες κατά την εγγραφή τους στο Δημοτικό Μητρώο Σκύλων, οι μισές γέννες σκύλων ήταν ανεπιθύμητες. Με άλλα λόγια, αυτοί οι κηδεμόνες, ειδικά αν υπάρξει κρατική συνδρομή στο κόστος της στείρωσης, δεν έχουν λόγο να αντιδράσουν στη στείρωση, όπως ενδεχομένως οι πολύ λιγότεροι κηδεμόνες που θέλουν ή σκέφτονται να αναπαράγουν τους σκύλους τους (στην Αίγινα το ποσοστό αυτό είναι μόλις 10%)
Κατά τρίτο λόγο, να προωθήσει την προτεινομένη νομοθετική ρύθμιση που θα μεταφέρει την αρμοδιότητα από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και την Διεύθυνση Κτηνιατρικής, στο Υπουργείο Εσωτερικών. Το πρόβλημα με τα δεσποζόμενα ζώα στην Ελλάδα δεν είναι κτηνιατρικό αλλά πρόβλημα ατομικών συμπεριφορών κηδεμόνων και της κάθε τοπικής κοινωνίας. Κεντρικό ρόλο πρέπει να έχουν οι Δήμοι. Συνεπώς το καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργείο είναι το Υπουργείο Εσωτερικών.
