Γράφει η Κατερίνα Παπαποστόλου, Εκπαιδευτικός- Ζωοθεραπεύτρια, Συγγραφέας, Ιδρύτρια Ζω.Ε.Σ.
Κάθε Δεκέμβρη, οι δρόμοι στολίζονται με φώτα, οι βιτρίνες με παιχνίδια και γιρλάντες και η ατμόσφαιρα μάς παρασύρει στη διάθεση της προσφοράς και της χαράς. Είναι η περίοδος που όλοι θέλουμε να μοιραστούμε και να δώσουμε αγάπη. Η επιθυμία να προσφέρεις ένα δώρο, ειδικά σε ένα αγαπημένο σου πρόσωπο ή σε ένα παιδί, είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη φύση. Όμως το να χαρίζεις μια ζωντανή ψυχή δεν είναι πράξη απλής γενναιοδωρίας αλλά η ανάληψη ευθύνης για μια ολόκληρη ζωή. Ωστόσο, πίσω από τη γιορτινή λάμψη, κάθε χρόνο επαναλαμβάνεται μια σιωπηλή άσχημη πραγματικότητα: ζώα συντροφιάς, συνήθως κουτάβια και γατάκια, αγοράζονται ή χαρίζονται ως «χριστουγεννιάτικα δώρα» συχνά με απερισκεψία, χωρίς ενημέρωση, χωρίς τη συνειδητοποίηση ότι ένα ζώο δεν είναι παιχνίδι αλλά μια ζωντανή ύπαρξη που απαιτεί φροντίδα, χρόνο και υπευθυνότητα και κάποιον να σταθεί πλάι του μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο αποδέκτης του δώρου, είτε είναι ένα παιδί είτε ένας ενήλικας, βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπος με μια ευθύνη που πιθανώς δεν είχε ζητήσει, ούτε είχε αναλογιστεί.
Λίγους μήνες αργότερα, πολλά από αυτά τα ζώα βρίσκονται εγκαταλελειμμένα στους δρόμους ή, αν σταθούν λίγο πιο τυχερά, πίσω από τα κάγκελα ενός καταφυγίου, περιμένοντας μια δεύτερη ευκαιρία. Συχνά, οι άνθρωποι που τα δέχτηκαν ως «έκπληξη» συνειδητοποιούν ότι δεν είναι έτοιμοι να συμβιώσουν με ένα ζώο, και τότε η χαρά των γιορτών μετατρέπεται σε αδιαφορία και εγκατάλειψη. Υπάρχουν και εκείνοι που, θεωρώντας τον εαυτό τους πιο «ευσυνείδητο», επιλέγουν να ζητήσουν από άλλους να «βοηθήσουν» με την υιοθεσία του ζώου που δεν επιθυμούν πια να κρατήσουν. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν προσφέρουν λύση, αλλά μεταφέρουν το πρόβλημα και την ευθύνη σε ανθρώπους ή οργανισμούς που ήδη αγωνίζονται καθημερινά να σώσουν και να φροντίσουν αμέτρητα άστεγα ζώα.
Η φράση «Τα ζώα δεν είναι δώρα» ακούγεται κάθε χρόνο από φιλοζωικές οργανώσεις, εθελοντές και ευαισθητοποιημένους πολίτες, κι όμως μοιάζει να μη γίνεται απόλυτα κατανοητή ώστε να αγγίξει το αίσθημα της ευθύνης.
Είναι αλήθεια παράδοξο πως ενώ ο κόσμος μιλάει όλο και περισσότερο για φιλοζωία, ψηφίζονται νόμοι για την ευζωία και καταγγέλλεται όλο και συχνότερα η κακοποίηση, άλλο τόσο η ανευθυνότητα παραμένει, θυμίζοντας πως η συναισθηματική ωριμότητα υστερεί έναντι της νομοθεσίας. Τα στατιστικά, αν και είναι δύσκολο να καταγραφούν με ακρίβεια, δείχνουν πως κάθε καλοκαίρι, ο αριθμός των εγκαταλελειμμένων ζώων αυξάνεται δραματικά, με ένα μεγάλο ποσοστό από αυτά να είχε αρχικά «χαριστεί» τις γιορτές των Χριστουγέννων. Η σύνδεση είναι άμεση: η παρορμητική δωρεά οδηγεί στην εποχική εγκατάλειψη.
Ίσως λοιπόν χρειάζεται να θυμηθούμε κάτι απλό αλλά ουσιαστικό:
Η αγάπη δεν αγοράζεται και δεν τυλίγεται σε χαρτί. Η πρόθεση να προσφέρεις ένα δώρο ναι, είναι βαθιά ανθρώπινη, όμως το να «δωρίζεις μια ζωή» δεν είναι πράξη καλοσύνης, μα πράξη τεράστιας ευθύνης.
Ένα ζώο δεν είναι αντικείμενο, ούτε βραβείο, ούτε τρόπος να αποδείξεις την αγάπη σου σε κάποιον. Δεν είναι, επίσης, μια «έκπληξη» μέσα σε κουτί κάτω από το δέντρο, αλλά μια υπόσχεση που διαρκεί για πολλά χρόνια. Ένας σκύλος ή μια γάτα χρειάζεται χρόνο, φροντίδα, χώρο, υπομονή και οικονομικές δυνατότητες. Όταν αποφασίζεις να αγοράσεις ένα ζώο και να το προσφέρεις ως δώρο, στην πραγματικότητα δεν χαρίζεις αγάπη, απλώς τη «μειώνεις» σε μια στιγμιαία χειρονομία, που συχνά χάνεται μόλις περάσει η χριστουγεννιάτικη μαγεία. Στην πραγματικότητα, δεν δωρίζεις αγάπη, αγοράζεις συνήθως μάλιστα φθηνά λίγη «χριστουγεννιάτικη μαγεία», με τη ζωή ενός αθώου πλάσματος να αποτελεί το τίμημα.
Και όταν η μαγεία των γιορτών τελειώσει, το μικρό χαριτωμένο κουτάβι μεγαλώνει, οι ανάγκες του αυξάνονται, χρειάζεται βόλτες με κάθε καιρό και συντροφιά τις ώρες που μένει στο σπίτι, πράγματα για τα οποία πολλοί τελικά δεν είναι προετοιμασμένοι. Το γατάκι που κάποτε έπαιζε με τις μπάλες του δέντρου, τώρα γρατζουνάει καναπέδες και ζητάει προσοχή και αγάπη.
Πολλοί γονείς επίσης επιλέγουν να χαρίσουν ένα ζώο πιστεύοντας πως έτσι θα διδάξουν στο παιδί την ευθύνη και την ενσυναίσθηση. Η πρόθεση είναι θετική, όμως αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν η απόφαση είναι οικογενειακή, συνειδητή και καλά μελετημένη και, κυρίως, όταν την ευθύνη για τη φροντίδα του ζώου αναλαμβάνουν οι ενήλικες, με το παιδί να συμμετέχει υπό την καθοδήγησή τους.
Δυστυχώς, στις περισσότερες περιπτώσεις η «δωρεά» γίνεται για να ικανοποιηθεί μια στιγμιαία επιθυμία του παιδιού που «παρακαλάει» πολύ καιρό για ένα κουτάβι, ένα γατάκι, ένα ινδικό χοιρίδιο, έναν παπαγάλο, ένα κουνέλι. Αν αυτή η πράξη γίνει απερίσκεπτα, το μάθημα που λαμβάνει το παιδί είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που θα έπρεπε, γιατί μαθαίνει ότι η αγάπη έχει ημερομηνία λήξης και ότι ό,τι μάς κουράζει ή δεν μπορούμε άλλο να το διαχειριστούμε, απλώς το εγκαταλείπουμε. Μαθαίνει πως οι ζωντανές ψυχές μπορούν να αντιμετωπίζονται σαν αναλώσιμα αγαθά και μπορούν να πεταχτούν.
Οφείλουμε να δείξουμε στα παιδιά πως τα ζώα είναι ψυχές και όχι αντικείμενα, να τους μάθουμε να επιλέγουν λούτρινα για δώρα και όχι πλάσματα που έχουν συναισθήματα και ανάγκες. Και, πάνω απ’ όλα, να τους δείξουμε μέσα από τη δική μας στάση ότι η φιλοζωία δεν είναι μόδα, αλλά μια σταθερή αξία που πηγάζει από τον σεβασμό στη ζωή.
Γιατί, όταν αυτό δεν συμβαίνει, έρχεται αναπόφευκτα η πιο σκληρή φράση, αυτή που γεμίζει τους δρόμους και τα κλουβιά των καταφυγίων:
«Δεν μπορώ να το κρατήσω άλλο».
Και τότε τα καταφύγια γεμίζουν, οι εθελοντές παλεύουν με κάθε τρόπο να σώσουν όσα περισσότερα μπορούν, και σκύλοι και γάτες που είχαν κάποτε ένα όνομα, τώρα έχουν μονάχα έναν αριθμό. Κουβαλούν μια ιστορία εγκατάλειψης και περιμένουν υπομονετικά μια δεύτερη ευκαιρία, με το τραύμα της απόρριψης βαθιά χαραγμένο στην ψυχή τους.
Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα, είναι σημαντικό πάντα να θυμόμαστε πως κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να λατρεύει τα ζώα, όμως όλοι, χωρίς εξαίρεση, είμαστε υποχρεωμένοι να τα σεβόμαστε. Να αναγνωρίζουμε ότι πρόκειται για έμβια όντα με ψυχή, συναισθήματα και σύνθετες ανάγκες. Η απόφαση να συμβιώσεις με ένα ζώο είναι από τις σημαντικότερες της ζωής σου· μια δέσμευση που διαρκεί περίπου δεκαπέντε χρόνια και κάθε ένα από αυτά τα χρόνια οφείλει να είναι δίκαιο, τρυφερό και γεμάτο φροντίδα.
Η αγάπη για τα ζώα είναι δείγμα πολιτισμού. Δεν είναι χόμπι, ούτε τάση. Είναι στάση ζωής. Όπως δεν πετάς έναν φίλο όταν γεράσει ή έναν συγγενή όταν αρρωστήσει, έτσι δεν εγκαταλείπεις έναν σκύλο ή μια γάτα όταν πάψουν να είναι «νέοι» ή όταν οι συνθήκες αλλάξουν. Η εγκατάλειψη είναι έγκλημα, σύμφωνα και με την ελληνική νομοθεσία, και κάθε σιωπή απέναντι σε αυτό είναι συνενοχή.
Τη νέα χρονιά ας περάσουμε ολοένα και περισσότεροι από τον οίκτο στην πράξη. Ας μάθουμε να καταγγέλλουμε την κακοποίηση, να στειρώνουμε τα ζώα μας για να σταματήσουμε τον φαύλο κύκλο των αδέσποτων, να φροντίζουμε τα ζώα της γειτονιάς μας και να ενημερώνουμε τον περίγυρό μας. Ας μάθουμε να χτίζουμε έναν κόσμο όπου τα ζώα θα είναι συμπολίτες μας και όχι υπολείμματα της ανθρώπινης αδιαφορίας.
Αν θέλεις, λοιπόν, πραγματικά να προσφέρεις ένα δώρο αγάπης αυτά τα Χριστούγεννα, επίλεξε κάτι που δεν πονά και δεν απαιτεί μακροχρόνια δέσμευση από τον αποδέκτη του. Πριν αποφασίσεις να χαρίσεις ένα ζώο, σκέψου: Το θέλει πραγματικά εκείνος που θα το δεχτεί; Είναι προετοιμασμένος να το φροντίσει, να το αγαπήσει, να το έχει δίπλα του για πολλά χρόνια;
Aν το άτομο με το οποίο μοιράζεσαι την ιδέα συμφωνεί, αν είναι έτοιμο και συνειδητοποιημένο, υιοθέτησε με υπευθυνότητα, σώζοντας ένα ζώο που περιμένει τη δεύτερη ευκαιρία του. Μπορείς επίσης να προσφέρεις ουσιαστική βοήθεια μέσα από μια εικονική υιοθεσία, στηρίζοντας ένα ζώο που ζει σε καταφύγιο. Μπορείς να διαθέσεις λίγο από τον χρόνο σου για μια βόλτα με έναν σκύλο που περιμένει αγωνιωδώς επαφή και φροντίδα, να προσφέρεις λίγη αγάπη σε μια ψυχή που παγώνει μέσα στο κρύο του Δεκέμβρη. Μπορείς να αγοράσεις τροφές, κουβέρτες ή φάρμακα για τα αδέσποτα και να τα δωρίσεις σε φιλοζωικές οργανώσεις. Ή να χαρίσεις ένα βιβλίο που μιλά για την αγάπη, την ενσυναίσθηση και την ευθύνη απέναντι στα ζώα, ένα δώρο που μπορεί να αλλάξει πραγματικά τον τρόπο που ένα παιδί και ένας ενήλικας θα βλέπει τον κόσμο.
Γιατί τα Χριστούγεννα είναι πράγματι η γιορτή της ζωής και της αγάπης, μιας αγάπης όμως που δεν χωρά σε κουτιά με φιόγκους, αλλά απλώνεται, ανασαίνει, απαιτεί δέσμευση και έχει τη δύναμη να μας αλλάξει για πάντα.
Ας είναι, λοιπόν, αυτά τα Χριστούγεννα η αρχή μιας νέας συνείδησης που δεν χρειάζεται στολίδια και κορδέλες για να θυμάται πως η αγάπη είναι απλή, ήσυχη και υπεύθυνη.
Κι αν θελήσεις να κάνεις το πιο όμορφο δώρο φέτος, υιοθέτησε και μην αγοράζεις. Γιατί δεν υπάρχει μεγαλύτερο θαύμα από το να σώσεις μια ψυχή. Και εκείνη ακριβώς τη στιγμή, θα συνειδητοποιήσεις πως έσωσες και τη δική σου!