Είναι κοινά αποδεκτό πια πως οι κακοποιήσεις των ζώων ολοένα αυξάνονται στην ελληνική κοινωνία, δυστυχώς και από ανήλικους.
Γράφει η Κατερίνα Παπαποστόλου, Εκπαιδευτικός- Ζωοθεραπεύτρια, Συγγραφέας & Ιδρύτρια Ζω.Ε.Σ
Τα παιδιά μεγαλώνουν κυρίως στην επαρχία με πολύ άσχημες αντιλήψεις για τα ζώα, τα οποία παραμένουν συχνά πλάσματα δίχως συναισθήματα που συνδέουν την ύπαρξή τους με την εκμετάλλευση από τους ανθρώπους. Ενώ οι σκύλοι ειδικά στα χωριά πολύ συχνά περιφέρονται ως αδέσποτοι στερούμενοι ακόμη και τη βασική ιατρική περίθαλψη αν και είναι «από σπίτι». Πολλοί μαθητές στα σχολεία έχουν επιθετικότητα απέναντι στα ζώα, ξεκινώντας από τα πολύ μικρά πχ έντομα και πτηνά αλλά και συχνά πολλοί από
αυτούς λόγω των δυσκολιών στη μαθητική επίδοση αλλά και των συναισθηματικών διαταραχών που εμφανίζουν, οδηγούνται σε κακοποιητικές συμπεριφορές που θεωρούν πως τους κάνουν αποδεκτούς από τη μαθητική κοινότητα ως τους πιο «δυνατούς» της τάξης και του σχολείου.
Οι μαθητές που παρουσιάζουν επιθετικές συμπεριφορές στο σχολείο συχνά χαρακτηρίζονται από τους εκπαιδευτικούς αλλά και από τους γονείς τους ως αδιάφοροι, τεμπέληδες και φυγόπονοι και οδηγούνται στην περιθωριοποίηση ακόμη και αν δεν υπάρχουν και άλλοι κοινωνικοί λόγοι να τους περιθωριοποιήσουν. Η κριτική αυτή τους πληγώνει συχνά και καθιστά δύσκολη την ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον αλλά και στο κοινωνικό πλαίσιο αργότερα, καθώς δυσπιστούν απέναντι στους ανθρώπους γενικότερα με τους οποίους νιώθουν πως αδυνατούν να συνεννοηθούν. Οι τρόποι με τους οποίους εξάλλου αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και οι αντιλήψεις που έχουμε για αυτόν, έχουν σαφέστατα σχέση με το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον και με όλα όσα συμβαίνουν εκεί.
“Η εκπαιδευτική διαμεσολάβηση, ως ένα σημαντικό κομμάτι της
ζωοθεραπείας, αποτελεί μια καινοτόμο μέθοδο διδασκαλίας
αρκετά ελπιδοφόρα και σε πολλές περιπτώσεις απαραίτητη”
Η εκπαιδευτική διαμεσολάβηση, ως ένα σημαντικό κομμάτι της ζωοθεραπείας, αποτελεί μια καινοτόμο μέθοδο διδασκαλίας αρκετά ελπιδοφόρα και σε πολλές περιπτώσεις απαραίτητη. Η οποία όμως απαιτεί συγκεκριμένα πλαίσια, στοχοθεσία και άριστα επιστημονικά καταρτισμένους εκπαιδευτικούς – ζωοθεραπευτές για να αποφευχθούν καταστάσεις μη διαχειρίσιμες. Η ζωοθεραπεία ορίζεται ως μια θεραπευτική μορφή προσέγγισης η οποία πραγματώνεται με τη διαμεσολάβηση ενός ειδικά εκπαιδευμένου και πιστοποιημένου για αυτή τη διαδικασία ζώου αλλά και ενός επαγγελματία που έχει εξειδικευτεί και πιστοποιηθεί για αυτό. Αφορά μια μορφή διαμεσολαβητικής διαδικασίας που ασκείται από έναν εκπαιδευτικό με άριστες γνώσεις στην ειδική αγωγή και στη σχολική ψυχολογία και όχι μια απλή επαφή με έναν άριστα κοινωνικοποιημένο σκύλο ο οποίος βρίσκεται μέσα στο σχολείο ως το κατοικίδιο του εκπαιδευτικού που δεν μπορεί να το αφήσει στο σπίτι.
Ο εκπαιδευτικός- ζωοθεραπευτής οφείλει να γνωρίζει άλλωστε άριστα τον τρόπο εξάλειψης ή μείωσης των συμπτωμάτων των συμπεριφορών μαθητών με τους οποίους θέλει να εργαστεί και χωρίς την παρουσία σκύλου ο οποίος όμως του ανοίγει δρόμους που υπό άλλες συνθήκες θα φάνταζαν αδιέξοδα. Για να καταφέρει ο σκύλος να ενταχθεί αρμονικά στο σχολικό περιβάλλον υπάρχει ένας μεγάλος δρόμος που πρέπει να διαβούν από κοινού ο εκπαιδευτικός- ζωοθεραπευτής, ο οποίος ορίζει και τα πλαίσια συνεργασίας, οι εκπαιδευτικοί του σχολείου, οι μαθητές και οι γονείς τους.
Πριν φτάσει στο σχολείο και μπει στην τάξη κατά τη διάρκεια του μαθήματος ή στο γραφείο του διευθυντή για όλη τη διάρκεια των μαθημάτων, οι μαθητές τον έχουν ήδη γνωρίσει από φωτογραφίες, βίντεο και από τις ιστορίες που έχουν ακούσει για εκείνον.
Παράλληλα έχουν εκπαιδευτεί άριστα στη σχέση τους με τους σκύλους, έχουν μάθει να αναγνωρίζουν τα σήματα ηρεμίας που εκείνοι κάνουν ως τον πιο σημαντικό τρόπο επικοινωνίας με τους ανθρώπους αλλά και τι σημαίνει ευζωία σκύλου, καθώς μαθαίνουν παράλληλα να τον φροντίζουν όπως θα φρόντιζαν τον δικό τους. Η είσοδος του σκύλου στο σχολείο καθυστερεί εφόσον δεν έχουν λυθεί σε ικανοποιητικό βαθμό φοβίες μαθητών συνήθως προερχόμενες από πιθανές επιθέσεις σκύλων συνήθως
της οικογένειας.
Μαθητές με χαμηλή αυτοεκτίμηση, με άρνηση παραμονής στο σχολείο λόγω αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος ή έντονου ψυχικού δεσίματος με τους γονείς, με φοβίες απέναντι στους σκύλους, με αδυναμία ένταξης στο σχολικό περιβάλλον λόγω καταγωγής, με υπερκινητικότητα και με επιθετικές συμπεριφορές με τάσεις συχνά αυτοτιμωρίας, είναι εκείνοι οι οποίοι μπορούν σίγουρα να υποστηριχθούν από έναν σκύλο διαμεσολαβητή με θεαματικά θετικά αποτελέσματα συχνά. Το πλαίσιο χαράς και δημιουργίας που γεννιέται σε ένα σχολείο με σκύλο διαμεσολαβητή οδηγεί το παιδί να αποκτήσει δεξιότητες και ταλέντα που ίσως δεν είχε αντιληφθεί πως είχε, καθώς μαθαίνει ακόμη και να γράφει ιστορίες με ήρωα τον σκύλο και να δίνει το τέλος που εκείνο επιθυμεί.
Ενώ οι σκύλοι εκπαιδευτικής διαμεσολάβησης που δρουν σε ένα σχολείο ως συνεργάτες του διευθυντή μπορούν να επιδράσουν θετικά στον ψυχισμό των εκπαιδευτικών αλλά και των γονιών που επισκέπτονται το σχολείο τονώνοντας σε όλους την ενσυναίσθηση. Είναι άλλωστε πιο θεραπευτικό να «μιλάς για το πρόβλημά σου» έχοντας δίπλα σου έναν φίλο που σε ακούει χωρίς να σε διακόπτει, δείχνει να σε κατανοεί και δεν σε κρίνει! Πολλές φορές μάλιστα σε χαλαρώνει τόσο που πραγματικά μπορείς να βρεις τη λύση εκεί που ίσως ποτέ δεν την είχες φανταστεί. Το ζώο λειτουργεί παράλληλα ως κίνητρο για μάθηση καθώς αυξάνει το ενδιαφέρον των μαθητών σχετικά με τη συμμετοχή τους στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ενώ η γνωστική και η ψυχοκοινωνική εξέλιξή τους στο πλαίσιο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης που ένας σκύλος εκπαιδευτικής διαμεσολάβησης διαμορφώνει είναι δεδομένη.
Το πιο σημαντικό κομμάτι αυτής της διαμεσολάβησης με ένα ζώο κατά την εκπαιδευτική διαδικασία είναι το γεγονός πως το ζώο αποτελεί έναν σύμμαχο όπου το παιδί δρα ελεύθερα στην τάξη χωρίς την απειλή ότι θα τιμωρηθεί ή θα γελοιοποιηθεί για τα λάθη του. Οι σκύλοι εκπαιδευτικής διαμεσολάβησης βοηθούν τα παιδιά με προβλήματα στην επικοινωνία και στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και επισπεύδουν τη διαδικασία οικοδόμησης σχέσης με άλλα άτομα.
“Το πλαίσιο χαράς και δημιουργίας που γεννιέται
σε ένα σχολείο με σκύλο διαμεσολαβητή οδηγεί το παιδί
να αποκτήσει δεξιότητες και ταλέντα που ίσως
δεν είχε αντιληφθεί πως είχε”
Τα βιβλία επίσης στα οποία μιλούν τα ίδια τα ζώα και είναι ήρωες παραμυθιών γίνονται αυτόματα οι καλύτεροι φίλοι των παιδιών και παράλληλα δημιουργούν μια ευχάριστη σχολική ατμόσφαιρά, μειώνοντας το σχολικό άγχος αλλά και την επιθετικότητα απέναντι σε ζώα και ανθρώπους μαζί με την ανάπτυξη συμπόνιας και προστασίας για τα άλλα πλάσματα που ζουν γύρω τους.
Στη χώρα μας καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες, ώστε η εκπαίδευση να υιοθετήσει συμπεριληπτικές πρακτικές αλλά και ολοένα και μεγαλύτερες καινοτομίες δημιουργώντας ένα σχολείο ανοιχτό για όλους, που τους χωράει όλους χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς διακρίσεις, χτισμένο σε νέα γερά θεμέλια όπου έχουν θέση και τα ζώα.
Εκπαιδευτικοί δεκτικοί στις καινοτόμες μεθόδους εκπαίδευσης, με χιούμορ, ευέλικτες διδακτικές μεθόδους και στρατηγικές, ευαισθησία, υπομονή, επιμονή και ενσυναίσθηση είναι εκείνοι που πρώτοι θα χαράξουν αυτόν τον δρόμο της εκπαιδευτικής διαμεσολάβησης με σκύλο.Το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών άλλωστε με δυσκολίες μάθησης ή συμπεριφοράς, έχει τη νοημοσύνη, την ικανότητα και τον ενθουσιασμό να προοδεύσει σχολικά, αν βρεθεί ο κατάλληλος τρόπος και το κατάλληλο σχολικό πλαίσιο να τον αγκαλιάσει, ώστε να γίνει η καλύτερη εκδοχή του. Πλάι σε έναν σκύλο μέσα στο σχολείο αυτοί οι μαθητές μπορούν να φτάσουν την κοινωνικοποίησή τους και τη μαθητική τους επίδοση σε ύψιστα αποτελέσματα.
Το θετικό είναι πως τα τελευταία χρόνια όλο και πιο έντονα οι γονείς είναι δεκτικοί σε αυτή τη μέθοδο εκπαίδευσης, κάτι που φάνταζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας πριν χρόνια, ειδικά στην επαρχία. Σε έναν σύγχρονο και πλουραλιστικό κόσμο άλλωστε δεν μπορεί παρά η διαφοροποίηση του παραδοσιακού τρόπου διδασκαλίας να είναι η πιο ρεαλιστική πρόταση για να διασφαλίσουμε την ισοτιμία στις εκπαιδευτικές ευκαιρίες. Και οι σκύλοι, ειδικά όσοι γεννήθηκαν ή βρέθηκαν στον δρόμο, μπορούν να φέρουν στο σχολείο τις ιστορίες τους ως ένα παράδειγμα πως πάντα υπάρχει η ευκαιρία να αλλάξεις τη ζωή σου. Γνωρίζουμε πως έχουμε ακόμη να διανύσουμε πολύ δρόμο για την εφαρμογή εκπαίδευσης με σκύλο στα ελληνικά σχολεία καθώς λόγοι κοινωνικοί, οικονομικοί, ιδεολογικοί, πολιτισμικοί που εμπλέκονται δημιουργούν εμπόδια τα οποία μπορούν να ξεπεραστούν μόνο με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και προσώπων δηλαδή της πολιτείας, της τοπικής κοινωνίας, των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των γονέων.
“Το θετικό είναι πως τα τελευταία χρόνια όλο και πιο έντονα οι γονείς είναι δεκτικοί σε αυτή τη μέθοδο εκπαίδευσης”
Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν θα τον διανύσουμε κόντρα σε όλα τα εμπόδια και πως θα κάνουμε πίσω, επειδή βλέπουμε πως υπάρχουν ακόμη αντιστάσεις. Ήρθε η ώρα εμείς οι εκπαιδευτικοί πρώτα, να απομυθοποιήσουμε και να σπάσουμε τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τις διακρίσεις. Να δώσουμε στα ζώα τη θέση που τους αξίζει ανάμεσά μας και να γίνουμε δεκτικοί στις αλλαγές που θα ξεκινήσουν από εμάς.
Όλοι γνωρίζουμε άλλωστε πως… Για να αλλάξει ο κόσμος γύρω σου, πρέπει πρώτα να αλλάξεις εσύ μέσα σου!
Η Κατερίνα Παπαποστόλου είναι διακεκριμένη εκπαιδευτικός, πιστοποιημένη ζωοθεραπεύτρια, ιδρύτρια της αμκε Ζω.Ε.Σ. και συγγραφέας εκπαιδευτικών φιλοζωικών βιβλίων. Διευθύντρια δημοτικού σχολείου, εργάζεται παρέα με τους σκύλους της με μαθητές που παρουσιάζουν φοβίες, επιθετικές συμπεριφορές, μαθησιακές δυσκολίες και χαμηλή αυτοπεποίθηση. Δημιουργός εκπαιδευτικών φιλοζωικών προγραμμάτων εγκεκριμένων από το Υ.ΠΑΙ.Θ.Α. που εκπονούν οι Ζω.Ε.Σ. σε σχολεία της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού, διοργανώνει βιωματικά εργαστήρια επιμόρφωσης εκπαιδευτικών σε θέματα φιλοζωίας για εκπαιδευτικούς, συμμετέχει με εισηγήσεις της σε συνέδρια, ενώ συνεργάζεται με Δήμους και εκπαιδευτικά ιδρύματα για τη δημιουργία εκπαιδευτικού φιλοζωικού υλικού.
