Ο εκπαιδευτής σκύλων οδηγών Πάρις Διαμαντίδης, συνεργάτης της Σχολής σκύλων οδηγών Λάρα, μιλά για τον θετικό τρόπο εκπαίδευσης που εφαρμόζει στα λαμπραντόρ που προορίζονται για συνοδοί τυφλών και συνοδοιπόροι ζωής.
ο Πάρις Διαμαντίδης, εκπαιδευτής σκύλων οδηγών μιλά στο “Κατοικίδια εν δράσει”
Πώς γίνεται η εκπαίδευση ενός σκύλου οδηγού;
Η εκπαίδευση ενός σκύλου οδηγού απαιτεί ενσυναίσθηση και αγάπη για τον άνθρωπο και τον σκύλο, ανοιχτό μυαλό και ταλέντο. Ο συνδυασμός αυτός εξηγεί εν μέρει και γιατί οι εκπαιδευτές είναι λίγοι διεθνώς έως σήμερα. Σε αυτή την εκπαίδευση έχει σημασία η σχέση εμπιστοσύνης που θα αναπτύξει ένας τυφλός χειριστής με τον σκύλο οδηγό του, ώστε να λειτουργούν καλά ως ομάδα, καθώς και η σχέση εμπιστοσύνης που έχτισαν ο ανάδοχος και ο εκπαιδευτής με τον σκύλο όσο εκείνος εκπαιδευόταν. Επομένως, η εμπιστοσύνη είναι κάτι κρίσιμο σε όλα τα στάδια ανάπτυξης του λαμπραντόρ που προορίζεται για σκύλος οδηγός. Για να τη χτίσω, προσωπικά εφαρμόζω τη θετική εκπαίδευση (Positive reinforcement training), η οποία είναι η πιο σύγχρονη μέθοδος εκπαίδευσης για όλα τα στάδια εκπαίδευσης, που σημαίνει και κατά το διάστημα που το κουτάβι ζει με τον ανάδοχό του.
Πώς γίνεται η θετική εκπαίδευση και σε τι διαφέρει από άλλες μεθόδους εκπαίδευσης ενός σκύλου;
Ένας σκύλος που προορίζεται για σκύλος οδηγός εκπαιδεύεται με την επιβράβευση, γεγονός που του παρέχει κίνητρο, ενώ ταυτόχρονα τον ενθαρρύνει να διαχειρίζεται διάφορες καταστάσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος. Όταν επιλύει προβλήματα και λαμβάνει επιβράβευση, ενισχύεται η αυτοπεποίθησή του και είναι χαρούμενος. Η θετική εκπαίδευση βασίζεται στη θεωρία πως για να εκπαιδεύσεις κάποιον σε μια συμπεριφορά, του δίνεις κίνητρα, ώστε να την επαναλάβει. Βρίσκουμε, επομένως, θετικούς τρόπους για να ενισχύσουμε μια επιθυμητή συμπεριφορά και αυτοί περιλαμβάνουν την τροφή, τα χάδια, το παιχνίδι που προσφέρουμε στον σκύλο όταν καταφέρνει κάτι. Η PRT είναι η καλύτερη μέθοδος εκπαίδευσης γιατί είναι αποτελεσματική σε θέματα απόσπασης προσοχής από ερεθίσματα και ευθυγραμμίζεται με τη φιλοσοφία της ευζωίας. Επιπλέον, έχεις χαρούμενο τον σκύλο σου, κάτι που δεν συμβαίνει με κακοποιητικές και τιμωρητικές μεθόδους, και γι’ αυτό πρέπει να απορρίπτονται.
Για ποιο λόγο η θετική εκπαίδευση δεν είναι ευρέως διαδεδομένη σε όλους τους εκπαιδευτές σκύλων και δεν την εφαρμόζουν όλες οι Σχολές σκύλων οδηγών;
Η θετική εκπαίδευση βασίζεται σε πολύ περισσότερα πράγματα, δεν είναι μόνο το φαγητό. Ξεκινάμε να εφαρμόζουμε τη μέθοδο ενώ ο σκύλος είναι ακόμα κουτάβι, σε μια περίοδο γεμάτη προκλήσεις και αλλαγές. Πρέπει όλοι όσοι εμπλέκονται άμεσα στην καθημερινότητα ενός σκύλου να ακολουθούν αυτή τη φιλοσοφία της επιβράβευσης ώστε ο σκύλος να αγαπά να μαθαίνει. Ο εκπαιδευτής οφείλει να μεταφέρει σωστή καθοδήγηση στον ανάδοχο ή στον κηδεμόνα του σκύλου που απευθύνεται σε εκείνον για την εκπαίδευσή του. Επίσης οφείλει να τους καθοδηγεί ώστε οι σκύλοι μαζί τους να συνεχίσουν να αγαπούν να μαθαίνουν, να διατηρούν όσα έμαθαν και να αποκτούν νέες δεξιότητες. Επιπλέον, πρέπει να ξέρεις πότε θα δώσεις τη λιχουδιά, ώστε ο σκύλος να το συνδέσει με μια συμπεριφορά. Η ανταμοιβή τον βοηθά να καταλάβει και να αποδεχτεί τον έπαινο που του δίνεις λεκτικά και με χάδια. Και στην πορεία μαθαίνει να περιμένει αυτή την ανταμοιβή. Δυστυχώς όλα τα παραπάνω δεν γίνονται πάντα από όλους τους εμπλεκόμενους σωστά και επιλέγονται μέθοδοι που μπορεί και να κακοποιούν ένα ζώο.
Ποια είναι η σωστή στιγμή της ανταμοιβής;
Ένας σκύλος που προορίζεται για σκύλος οδηγός μαθαίνει να αποφεύγει τα εμπόδια και να υπακούει σε εντολές, όπως να βρει κράσπεδο, σκάλα, θέση κτλ. Η ανταμοιβή έρχεται όταν επαναλαμβάνει με επιτυχία αυτό που του έμαθες.
Τι δυσκολίες αντιμετωπίζει μια ομάδα τυφλού χειριστή και σκύλου οδηγού στη χώρα μας;
Στην Ελλάδα η ρυμοτομία στις πόλεις είναι επιεικώς απαράδεκτη, στην περιφέρεια δεν υπάρχουν παντού πεζοδρόμια… Τέτοιες συνθήκες είναι αρκετά δύσκολες για έναν εκπαιδευτή και για έναν τυφλό χειριστή. Σε γενικές γραμμές οι συνθήκες στην πρόσβαση και μετακίνηση, καθώς και στην προσβασιμότητα σε δομές και χώρους που έχουν οι ομάδες σε χώρες που έχω εργαστεί ως εκπαιδευτής, όπως Βρετανία, ΗΠΑ και Ιταλία, διευκολύνουν σημαντικά την καθημερινότητα, σε αντίθεση με αυτές της Ελλάδας. Ακόμα και οι πολίτες εκεί είναι πιο ενημερωμένοι και εκπαιδευμένοι για το πώς θα αντιμετωπίσουν έναν τυφλό με τον σκύλο οδηγό του. Οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν χειριστές με τους σκύλους οδηγούς τους στη βόρεια Ευρώπη και σε χώρες με πολυετή εμπειρία στο θεσμό των σκύλων οδηγών, είναι πολύ τοπικές. Σχετίζονται με συγκεκριμένα μέρη που εκεί η πρόσβαση και οι συγκοινωνίες είναι περιορισμένες. Στην Ελλάδα αντίστοιχα ακόμα και τα μεγάλα αστικά κέντρα είναι ακατάλληλα και απροσπέλαστα σε πολλά σημεία για έναν τυφλό χειριστή και τον σκύλο οδηγό του.
Πώς εξηγείται ότι ο θεσμός έχει εξελιχθεί αρκετά στη Βρετανία και όχι στην Ελλάδα;
Στη χώρα μας οι Σχολές σκύλων οδηγών δεν έχουν την εμπειρία και τα έτη λειτουργίας των αντίστοιχων του εξωτερικού. Βέβαια, σε αυτό παίζει καθοριστικό ρόλο και η νοοτροπία και νομοθεσία στην κάθε χώρα και το ενδιαφέρον που δείχνει για τους ανθρώπους με αναπηρία, καθώς και οι παροχές που προσφέρει το κράτος και η κοινωνία. Ενδεικτικά, οι περισσότεροι άνθρωποι με σοβαρή οπτική βλάβη στην Ελλάδα δεν γνωρίζουν κινητικότητα και προσανατολισμό με λευκό μπαστούνι. Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών βασίζεται σε άλλους ανθρώπους για την επιβίωση, την μετακίνησή τους, ενώ κάποιοι παραμένουν έγκλειστοι στο σπίτι τους.
Για πληροφορίες: Σχολή Σκύλων Οδηγών Λάρα – [email protected] / www.laraguidedogs.gr/ Instagram: @laraguidedogs Τηλ.: 6907897508