Γράφει η Εριέττα Καραμπέτσου, VSA Certified Dog Trainer, MISAP, Member of Doggone Safe, Διπλωματούχος εκπαιδεύτρια σκύλων- Σύμβουλος ψυχολογίας, συμπεριφοράς & ευζωίας του σύγχρονου κατοικίδιου σκύλου, [email protected]
Η ζωή με τον σκύλο μας είναι αδιαμφισβήτητα γεμάτη χαρά, συγκινήσεις και χαρούμενες αναμνήσεις. Έρχεται όμως η ώρα που ο αγαπημένος μας σύντροφος μπαίνει στην 3η ηλικία. Μία περίοδος της ζωής του που είναι άκρως απαιτητική και εμείς οφείλουμε να είμαστε δίπλα του και να τον στηρίζουμε ίσως όσο ποτέ άλλοτε.
Ο όρος «σκύλοι στην 3η ηλικία» χρησιμοποιείται για σκύλους ηλικιωμένους, αλλά η ηλικία που ο εκάστοτε σκύλος μπαίνει σε αυτή την περίοδο διαφέρει από άτομο σε άτομο. Θεωρητικά ξεκινούν να μπαίνουν στην 3η ηλικία περίπου στην ηλικία των 8 ετών. Αυτό βέβαια εξαρτάται από τη φυλή και το προσδόκιμο ζωής του εκάστοτε σκύλου, την υγεία του, το περιβάλλον όπου ζει κ.α.
Υπάρχουν σκύλοι που οδεύουν στην 3η ηλικία κατά το 5ο έτος της ζωής τους, άλλοι κατά το 10ο και άλλοι σε μεγαλύτερη ηλικία. Συχνά επίσης συναντούμε τον όρο «γηριατρικός» (αγγλικά Geriatric). Ενώ ηλικιωμένος σκύλος (αγγλικά Senior) είναι ο μεγάλος σε ηλικία σκύλος ο οποίος είναι υγιής ή έχει μόλις αρχίσει να εμφανίζει σημάδια γήρανσης, ενώ γηριατρικός είναι ο αρκετά ηλικιωμένος σκύλος ο οποίος συχνά αντιμετωπίζει πολλά θέματα σωματικής και πνευματικής υγείας λόγω ηλικίας.
Πώς θα καταλάβω πως ο σκύλος μου διανύει την 3η ηλικία;
Οι αλλαγές στην εμφάνισή του μπορεί να είναι ορατές, όμως ιδιαίτερη σημασία ενδύκνειται να δίνουμε και στις αλλαγές στην συμπεριφορά και τις γνωσιακές δεξιότητες του. Οι ηλικιωμένοι σκύλοι ενδύκνειται να παρακολουθούνται τακτικά από τον κτηνίατρό τους για τυχόν θέματα υγείας λόγω ηλικίας. Πολλοί ηλικιωμένοι σκύλοι εμφανίζουν βραδύτητα, άσπρισμα του τριχώματός τους, αστάθεια και έντονη ανάγκη για ξεκούραση. Τα φυσικά σημάδια γήρανσης είναι εύκολα αναγνωρίσιμα, όμως οι αλλαγές στην συμεριφορά τους δεν είναι πάντα τόσο προφανείς και χρειάζεται να παρατηρούμε τον σκύλο μας ώστε να αντιληφθούμε άμεσα την όποια αλλαγή.
Γνωστική δυσλειτουργία
Με τον όρο γνωστική δυσλειτουργία (αγγλικά cognitive decline) αναφερόμαστε στην μείωση των γνωστικών λειτουργιών ενός σκύλου λόγω ηλικίας. Τα σημάδια που ενδέχεται να παρατηρήσετε είναι τα εξής:
• Αποπροσανατολισμός: Ο σκύλος φαίνεται να περπατά / βηματίζει άσκοπα μέσα στο σπίτι. Πολλές φορές καρφώνει το βλέμμα του σε κάποιον τοίχο ή δυσκολεύεται να βρει το μπώλ με το νερό ή το φαγητό του.
Συχνά παρατηρείται να κάθονται από την λάθος μεριά της πόρτας, ενώ παλιότερα αναγνώριζαν πως για παράδειγμα η πόρτα του σπιτιού ανοίγει αριστερόστροφα και στέκονται στην δεξιά μεριά προκειμένου να βγουν, στην 3η ηλικία μπορεί να κάθονται στην μέση ή στην αριστερή πλευρά.
• Αλλαγές στην συμπεριφορά του όταν έρχεται σε επαφή με γνωστά μέλη της οικογένειας, ανθρώπους ή άλλα ζώα: Ευερεθιστικότητα, σημάδια ενόχλησης ακόμη και επιθετικής συμπεριφοράς σε άτομα γνωστά που μέχρι πριν λίγο καιρό απολάμβανε την συντροφιά τους ή/ και την επεδίωκε. Συχνά παρατηρούμε τους σκύλους στην 3η ηλικία να αποσύρονται μόνοι σε κάποιο ήσυχο μέρος στο σπίτι και να μην συμμετέχουν σε δραστηριότητες που άλλοτε τους ενθουσίαζαν. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα πρέπει να ασκούμε καμία μορφή πίεσης στο σκύλο προκειμένου να τον παρακινήσουμε να συμμετέχει ενώ δεν δείχνει να το επιθυμεί.
• Αλλαγές στον ύπνο: Οι σκύλοι στην 3η ηλικία συνήθως αλλάζουν την ρουτίνα ύπνου τους με το να μένουν μεγάλα διαστήματα ξύπνιοι κατά τη διάρκεια της νύχτας ή να κοιμούνται πολύ κατά τη διάρκεια της ημέρας και ενώ παλαιότερα δεν το συνήθιζαν.
• Ατυχήματα τουαλέτας: Πολλές φορές οι σκύλοι κατά την 3η ηλικία δεν συγκρατούν τις φυσικές τους ανάγκες με αποτέλεσμα να ανακουφίζονται εντός του σπιτιού. Αν ο σκύλος μας είχε εκπαιδευτεί να ανακουφίζει τις ανάγκες του έξω και δεν συντρέχει κάποιος ιατρικός λόγος, τότε ιδανικά ερχόμαστε σε επαφή με τον κτηνίατρό μας και έναν επαγγελματία εκπαιδευτή να μας συμβουλεύσουν ανάλογα. Πολλές φορές δεν μπορούν να συγκρατηθούν ή δεν αντιλαμβάνονται πως κάνουν την ανάγκη τους εντός του σπιτιού.
• Ξεχασιάρης σκύλος: Παρατηρείται να ξεχνούν εύκολα, όπως συμβαίνει και με εμάς. Οπότε μην επιπλήτετε τον ηλικιωμένο σκύλο σας που δεν θυμάται που άφησε το μπαλάκι του ή ζητάει να φάει ακόμη και αν έχει τελειώσει το γεύμα του πριν από λίγο.
• Ανορεξία ή πολυφαγία: Παρουσιάζουν αλλαγές στην όρεξή τους για φαγητό. Κάποιοι έχουν μειωμένη όρεξη για φαγητό ακόμη και για λιχουδιές που κάποτε ήταν οι αγαπημένες τους, ενώ άλλοι εμφανίζουν ένονη πολυφαγία.
• Επίπεδα ενέργειας: Έχει συνήθως μειωμένα επίπεδα ενέργειας και κουράζεται πιο εύκολα σωματικά και πνευματικά. Σε αυτή την περίπτωση σεβόμαστε τις αντοχές του σκύλου μας και σε καμία περίπτωση δεν τον πιέζουμε.
• Σημάδια καταθληπτικών συμπεριφορών: Δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη πως οι σκύλοι μας υποφέρουν από κατάθλιψη με την έννοια που το ερμηνεύουμε εμείς οι άνθρωποι. Παρόλα αυτά, αναφερόμαστε σε καταθλιπτικές συμπεριφορές όταν ο σκύλος μας παρουσιάζει αλλαγές στην καθημερινότητά του που μας θυμίζουν την ανθρώπινη κατάθλιψη, όπως απομάκρυνση από την οικογένεια, ανορεξία, μειωμένη όρεξη για δραστηριότητες και μείωση ενδιαφερόντος για άλλοτε αγαπημένες ενασχολήσεις.
Τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να βοηθήσουμε τον ηλικιωμένο σκύλο μας να παραμείνει πνευματικά υγιής:
• Άσκηση και πνευματική εκτόνωση: Οι ηλικιωμένοι σκύλοι έχουν ανάγκη από καθημερινή σωματική και πνευματική δραστηριότητα που τους βοηθάει να διατηρηθούν υγιής.
Η καθημερινή ήπια σωματική άσκηση την οποία μας υποδεικνύει ο κτηνίατρός μας με βάση την υγεία του σκύλου μας, δεν θα πρέπει να παραμελείται καθώς τα οφέλη που προσφέρει είναι υψίστης σημασίας. Καθημερινοί περίπατοι και ασκήσεις ενδυνάμωσης ενδείκνυται να προσαρμοστούν στο ημερήσιο πρόγραμμα. Οι κτηνίατροι μας προτείνουν συχνά το κολύμπι σε περιπτώσεις όπου οι σκύλοι το απολαμβάνουν. Ενώ ο περίπατος σε φυσικό περιβάλλον όπου ο σκύλος μας μπορεί να μυρίσει, τον εκτονώνει ενώ του παρέχει ευχάριστες στιγμές.
Επιπροσθέτως, ασκήσεις πνευματικής εκτόνωσης και ψυχικής διέγερσης είναι απαραίτητες σε αυτήν την απαιτητική περίοδο της ζωής του. Καθημερινές ασκήσεις που τον βοηθούν να εξασκεί τις γνωσιακές του δεξιότητες. Παιχνίδια παζλ από τα οποία ο σκύλος μας προσπαθεί να αποσπάσει τροφή, ασκήσεις εύρεσης παιχνιδιών ή τροφής όπου ο σκύλος μας χρησιμοποιεί την όσφρησή του ακόμη και ασκήσεις βασικής εκπαίδευσης όπως «κάτσε», «μείνε», κ.α. τον βοηθούν να μένει πνευματικά ενεργός. Ασκήσεις ειδικά διαμορφωμένες για τον εκάστοτε σκύλο που σκοπό έχουν την ενίσχυση της μνήμης του συστήνονται για σκύλους ηλικιωμένους ή γηριατρικούς.
• Καθημερινότητα χωρίς στρες: Ενδύκνειται να ζουν σε ένα ήρεμο περιβάλλον με μειωμένους παράγοντες στρες για την ευζωία τους. Πολύ συχνά οι σκύλοι που διαδύουν την 3η ηλικία νιώθουν αποπροσανατολισμένοι, οπότε η καθημερινή ρουτίνα είναι σε θέση να μειώσει το στρες που επιφέρουν τυχόν αλλαγές. Έτσι το καθημερινό πρόγραμμα περιπάτου, σίτισης καθώς και πνευματικής ενασχόλησης προτείνεται να είναι σταθερό. Οι αισθήσεις ενός ηλικιωμένου σκύλου ατονούν και πολλές φορές η όραση, η ακοή και η όσφρησή τους μειώνονται αισθητά. Κάτι το οποίο του προκαλεί ανασφάλεια. Έτσι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που σκύλοι σε μεγάλη ηλικία μπορεί να εμφανίσουν κάποια επιθετική συμπεριφορά λόγω της δυσκολίας τους να αντιληφθούν το περιβάλλον τους και πιθανότατα επειδή τείνουν να τρομάζουν ευκολότερα.
Και ενώ η 3η ηλικία είναι πραγματικά μία δύσκολη περίοδος τόσο για έναν σκύλο όσο και για τον κηδεμόνα του, θα πρέπει να νιώθουμε ευλογημένοι όσοι από εμάς είμαστε τόσο τυχεροί να σταθούμε δίπλα του μέχρι την τελευταία στιγμή.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
H Εριέττα Καραμπέτσου είναι Διπλωματούχος εκπαιδεύτρια σκύλων, Σύμβουλος Συμπεριφοράς, Ψυχολογίας και Ευζωίας Σκύλων. Απόφοιτη της Ακαδημίας Επαιδευτών Victoria Stilwell Academy με θεωρητική και πρακτική εξάσκηση στο Wigan στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2017 εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Η Τέχνη του να επικοινωνώ με το σκύλο μου» από τις Εκδόσεις Φυλάτος.
Η Εριέττα έχει πιστοποίηση Ά βοηθειών σε σκύλους από το British College of Canine Studies και είναι μέλος του Doggone Safe ως πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια για ενημερώσεις Αποφυγής Δαγκώματος σε παιδιά και ενηλίκους (Dog Bite Safety Educator). Παραδίδει δωρεάν μαθήματα για αδέσποτους σκύλους και έχει διατελέσει μέλος σε Πενταμελείς επιτροπές Δήμων για τη διαχείριση αδέσποτων.
