Συνέντευξη στην Κατερίνα Παπαποστόλου
Είναι γνωστό ότι στις μέρες μας τα εγκλήματα ενάντια στα ζώα σημειώνουν δραματική αύξηση. Ενώ βλέπουμε συχνά πια στο προφίλ όσων κακοποιούν ανθρώπους, στο παρελθόν να έχουν στο ενεργητικό τους κακοποιήσεις ζώων. Ο Ευάγγελος Δρίβας είναι ένας άνθρωπος που γνωρίζει καλά την έννοια της βίας μα και τη συσχέτιση εγκλημάτων σε ανθρώπους και ζώα. Αστυνομικός, κλινικός ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής αλλά και δημιουργός της σελίδας Report Animal Abuse Greece, μας μιλά για τη σημερινή κατάσταση στη χώρα σχετικά με την ευζωία των ζώων, για τα στάδια μιας καταγγελίας κακοποίησης, για το προφίλ όλων εκείνων που κακοποιούν ζώα αλλά και για τη σελίδα που διατηρεί στο διαδίκτυο μέσω της οποίας μπορεί κάποιος να έχει μια σαφέστατη εικόνα της σημερινής νομοθεσίας αλλά και να λάβει σημαντικές συμβουλές.
Με βάση την εμπειρία σας ο κόσμος στις μέρες μας καταγγέλλει πιο εύκολα κάποιο περιστατικό κακοποίησης ζώου;
Αυτό που βλέπω είναι ότι τα τελευταία χρόνια ο κόσμος όλο και περισσότερο καταγγέλλει περιστατικά κακοποίησης ζώων. Αυτό θεωρώ ότι πηγαίνει παράλληλα με την αύξηση της ενημέρωσης γύρω από το τι υφίστανται τα ζώα αλλά και αλλά και λόγω διαφόρων εκδηλώσεων που συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση γύρω από αυτό το θέμα.
Ωστόσο κυριαρχεί ένας αδικαιολόγητος φόβος για αντίποινα ακόμα και χωρίς να υπάρχει κάποια εμφανής συμπεριφορά από την πλευρά που καταγγέλλεται.
Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κανείς όταν αποφασίσει να καταγγείλει ένα περιστατικό κακοποίησης;
Τα βήματα μπορεί να είναι αρκετά και οι διαδικασίες διάφορες και αυτό έχει να κάνει με το τι ακριβώς υφίσταται το ζώο. Μπορούν να ξεκινούν από ήπιες διαδικασίες όπως συστάσεις αλλά και αυστηρές έως την υποβολή μήνυσης. Είναι σημαντικό να τονίσω εδώ ότι για την υποβολή μήνυσης σχετικά με κακοποίηση ενός ζώου δεν καταβάλλεται παράβολο δημοσίου των 50 πλέον ευρώ διότι τα αδικήματα αυτά διώκονται αυτεπάγγελτα. Η διαδικασία των συστάσεων μπορεί να γίνει είτε με εισαγγελική παραγγελία για συστάσεις αλλά και με έγγραφη επιστολή προς το τοπικό αστυνομικό τμήμα. Επίσης για τις περιπτώσεις που η συμπεριφορά ενός ατόμου προς ένα ζώο δεν είναι η πρέπουσα αλλά δεν βάζει το ζώο σε άμεσο κίνδυνο, μπορεί να επιλέξει κάποιος και τη διαδικασία επιστολής σε αστυνομικές υπηρεσίες μέσω email σύμφωνα με την οποία ζητάται να γίνει έλεγχος για τις συνθήκες διαβίωσης του ζώου. Για όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις ενδείκνυται η υποβολή μήνυσης.
Ποιος είναι ο σκοπός της σελίδας Report Animal Abuse Greece που διατηρείτε;
Η σελίδα Report Animal Abuse Greece δημιουργήθηκε με σκοπό να ενημερώνει και να συμβουλεύει τους χρήστες του διαδικτύου σχετικά με τη νομοθεσία αλλά και το πώς μπορούν να κινηθούν για να καταγγείλουν ένα περιστατικό κακοποίησης πάντα με επιφύλαξη.
Πρόγονος της παρούσας σελίδας που λειτουργεί από τον Φεβρουάριο του 2016 είναι η κλειστή ομάδα που είχε δημιουργηθεί στο facebook τον Νοέμβριο του 2014. Λόγω του ότι στη σελίδα δημοσιευόταν συνεχώς αιτήματα και διευκρινίσεις για τη νομοθεσία αλλά και τις διαδικασίες καταγγελίας κακοποίησης ενός ζώου συνειδητοποίησα ότι κάτι πρέπει να γίνει και να έχουν πρόσβαση κι άλλοι εκτός από τα μέλη της ομάδας. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε η σελίδα με τη δημοσίευση άρθρων για κάθε σχεδόν θέμα που αφορά τα ζώα και που θέτει ο νόμος 4039/12 με όποιες τροποποιήσεις του.
Ακούμε συνεχώς για τη σύσταση της αστυνομίας ζώων. Έχει μπει σε λειτουργία και αν ναι ποια η χρησιμότητά της;
Δεν έχω γνώση για το αν σκοπεύει να δημιουργηθεί βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα αστυνομία ζώων. Γνωρίζω όμως ότι σε κάθε αστυνομικό τμήμα που βρίσκεται σχεδόν σε κάθε Δήμο της Ελλάδας υπάρχει το γραφείο αστυνόμευσης που αναλαμβάνει την περαίωση των καταγγελιών κακοποίησης ζώων. Ωστόσο σε οποιοδήποτε άλλο αίτημα τα περιπολικά της αστυνομίας είναι διαθέσιμα να επέμβουν αλλά και οι αξιωματικοί υπηρεσίας να λάβουν τις καταγγελίες και το σχηματισμό δικογραφίας σε περίπτωση μήνυσης.
Στις μέρες μας κακοποιούνται μονάχα σκύλοι και γάτες; Πόσο συχνή είναι η κακοποίηση, ενεργητική ή παθητική σε άλλα ζώα;
Η απάντησή μου δεν μπορεί να είναι παρά “όχι”, δηλαδή ότι δεν κακοποιούνται μόνο σκύλοι και γάτες. Όλα τα ζώα, βοοειδή, ιπποειδή, πτηνά και άλλα, κακοποιούνται στην Ελλάδα. Κακοποιούνται είτε ενεργητικά είτε παθητικά. Με τον όρο ενεργητική κακοποίηση εννοείται η δηλητηρίαση ή θανάτωση και οποιοδήποτε άλλη βλάβη προκαλείται σε ένα ζώο με την ενέργεια ενός ανθρώπου δηλαδή με τα άκρα του ή κάποιο άλλο μέσο. Ενώ με τον όρο παθητική κακοποίηση εννοούμε συνοπτικά την παραμέληση ενός ζώου δηλαδή το μη κατάλληλο κατάλυμα, την έκθεσή του στις καιρικές συνθήκες, τη μη παροχή τροφής και νερού και άλλα πολλά που ονομάζονται όροι ευζωίας και κατονομάζονται από τον Νόμο.
Είναι επικίνδυνοι άνθρωποι όσοι κακοποιούν ζώα;
Πώς δημιουργείται αυτός ο βίαιος τρόπος σκέψης;
Δεν μπορώ να απαντήσω κάτι συγκεκριμένο, γιατί αυτό είναι διαφορετικό σε κάθε άνθρωπο. Πρέπει να προσεγγίζεται εξατομικευμένα. Μπορώ να πω όμως πως οι πρώιμες παιδικές και εφηβικές εμπειρίες μας παίζουν καθοριστικό ρόλο στο ποιες πεποιθήσεις θα δημιουργήσουμε για τον κόσμο γύρω μας, άλλους ανθρώπους, ζώα, σχέσεις, κλπ. Δεν μπορώ να παραλείψω όμως την ιδιοσυγκρασία, δηλαδή εκείνα τα ατομικά χαρακτηριστικά που είναι μοναδικά στο κάθε άτομο και μπορούν να παίξουν διαφορετικό ρόλο.
Αυτά που μας κάνουν να είμαστε διαφορετικοί ακόμη κι όταν βιώνουμε τα ίδια ακριβώς γεγονότα. Για παράδειγμα, υποθετικά, εάν μεγάλωσα σε μία οικογένεια, με γονείς που συνήθιζαν να εξοντώνουν κάθε αδέσποτο ζώο, πολύ πιθανό να διαμορφώσω έναν χαρακτήρα ως ενήλικας με την ίδια πεποίθηση, αλλά και όχι. Μπορεί να γίνω αδιάφορος προς αυτά αλλά και ακριβώς το αντίθετο, να τα σέβομαι και να τα φροντίζω.
Επομένως, υπάρχει μία σύνδεση μεταξύ τους;
Βέβαια. Τα τελευταία 40 χρόνια η διεθνής επιστημονική βιβλιογραφία μελετά τα δύο φαινόμενα παράλληλα καθώς έχει βρεθεί ότι συσχετίζονται. Συσχέτιση σημαίνει ότι το ένα φαινόμενο συνοδεύει και συνοδεύεται, συνδέεται, με άλλα λόγια, με την ύπαρξη του άλλου.
Συγκεκριμένα, η ενδοοικογενειακή και διαπροσωπική βία συσχετίζεται με την κακοποίηση ζώων και την παιδική κακοποίηση. Όποιος κάνει το ένα, πολύ πιθανόν θα κάνει ή έχει ήδη κάνει και το άλλο ή τα κάνει και όλα μαζί.
Εξήγησα τι είναι βιαιότητα και μπορώ να πω ότι αυτή δεν περιορίζεται προς ένα μόνο από τα τρία. Μπορεί να μην εξωτερικεύεται με τον ίδιο τρόπο, αλλά να έχει την ίδια χροιά. Ένας σύντροφος που κακοποιεί το κατοικίδιό του σωματικά, κλωτσώντας το, όταν δεν υπακούει, μπορεί να κακοποιεί και το παιδί του ή τη σύντροφό του, όχι (μόνο) σωματικά, αλλά και ψυχολογικά, υποτιμώντας και επικρίνοντας το/την συνεχώς.
Τελικά ποιοι φαίνεται να κακοποιούν;
Θα πω μόνο όσα η επιστημονική βιβλιογραφία αναδεικνύει. Το 1/4 των ανηλίκων παιδικής- εφηβικής ηλικίας θα επιδείξουν βία προς ζώα/κατοικίδια κι αυτά είναι παιδιά-θύματα που έχουν κακοποιηθεί ή παιδιά-μάρτυρες κακοποίησης από γονείς μεταξύ τους ή προς άλλο τέκνο ή προς κατοικίδιο. Άνδρες με ιστορικό βιαιότητας προς ανθρώπους έχουν κακοποιηθεί οι ίδιοι ή/και έχουν κακοποιήσει ζώο ως παιδιά. Αυτοί είναι το 1/4 των φυλακισμένων ανδρών (σχετ. με αδικήματα ιδιοκτησίας, ναρκωτικών) αλλά και τα 2/5 βίαιων φυλακισμένων ανδρών καταδίκων για διαπροσωπική επίθεση, βιασμό, σεξουαλική ανθρωποκτονία και κακοποίηση, σωματική παιδική κακοποίηση. Επιπλέον, η κακοποίηση ζώων συνδέεται στα παιδιά με τη Διαταραχή Διαγωγής όπου το 25% κακοποιεί και ζώα αλλά και με την Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας στους ενήλικες και άλλους ψυχικά ασθενείς με ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά, άτομα δηλαδή που δεν βιώνουν τύψεις ή μεταμέλεια για τις πράξεις τους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και οι γυναίκες είναι σχεδόν ισοδύναμα ικανές να κακοποιήσουν, απλά το δείγμα των γυναικών στις έρευνες δεν είναι τόσο μεγάλο. Τα δεδομένα αυτά δεν μπορούν να γίνουν κανόνας αλλά καλό θα ήταν να μας προϊδεάζουν για ανθρώπους με τις εν λόγω συμπεριφορές. Επίσης, όλα αυτά τα άτομα έχουν σχετικές κακοποιητικές πρώιμες εμπειρίες, χαμηλή ή έλλειψη ενσυναίσθησης, δυσκολία στη ρύθμιση του συναισθήματος του θυμού, κ.ά.
Αν θα μπορούσατε να δώσετε έναν ορισμό στον όρο κακοποίηση ποιος θα ήταν;
Ότι κακοποίηση είναι μία ανθρώπινη συμπεριφορά που έχει σκοπό να προκαλέσει κακό προς έναν άνθρωπο ή ένα ζώο είτε με άμεσο (ενεργητικό) ή έμμεσο (παθητικό) τρόπο. Εμπεριέχει δηλαδή και ενέργειες που θα κάνει ο άνθρωπος αυτός αλλά και παραλείψεις. Και σίγουρα αυτή η συμπεριφορά του κάνει το αντικείμενό της να βιώσει πόνο αδικαιολόγητο, μη ηθικά και πολιτισμικά αποδεκτό, αλλά και να βιώσει συναισθήματα φόβου, άγχους, θλίψης, κλπ.
Πιστεύετε ότι θα σταματήσει ποτέ η κακοποίηση;
Δεν ξέρω και δεν νομίζω ότι θα σταματήσει ποτέ η κακοποίηση. Εύχομαι όμως να γίνει αυτό!
Ωστόσο, θα πω αυτό που ανέφερα και πριν λίγο καιρό στην παρουσίαση του βιβλίου «Η Μεγάλη Επιστροφή· Το Βασίλειο των Ακηδεμόνευτών Ζώων»: Δεν ξέρω αν ποτέ η κοινωνία μας είναι ικανή να αφανίσει το φαινόμενο της κακοποίησης ζώων ή ανθρώπων με κάποιον τρόπο… σίγουρα, όμως, πρέπει να είναι σε θέση να ελαχιστοποιήσει το κακό που μπορούν να προκαλέσουν αυτοί οι άνθρωποι είτε στα ζώα είτε σε άλλους συνανθρώπους μας».
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Ευάγγελος Δρίβας είναι Αστυνομικός και Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής.
Είναι απόφοιτος του Τμήματος Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και κατέχει Master of Science in Clinical & Community Psychology από το University of East London. Παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον κυρίως σε θέματα συμβουλευτικής & ψυχοθεραπείας υπό τις αρχές Γνωστικής-Συμπεριφοριστικής Θεραπείας και Θεραπείας Σχημάτων, κλινικής ψυχολογίας, ψυχικών διαταραχών, εκφοβισμού, εγκλήματος, νοσηλειών σε ψυχιατρικά νοσοκομεία, ατομικής υποστήριξης, διαπροσωπικής βίας, κακοποίησης & ευζωίας ζώων. Έχει παρακολουθήσει επιμορφωτικά προγράμματα στο Π.Γ.Ν.Α. Σισμανόγλειο Νοσοκομείο-Αμαλία Φλέμινγκ σχετικά με την «Ψυχική Υγεία Παιδιού & Εφήβου» και «Θεραπείας Σχημάτων». Επιπλέον, έχει παρακολουθήσει επιμορφωτικά προγράμματα στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με τίτλο «Εγκληματολογική Ψυχολογία» και «Διαπαιδαγώγηση στην παιδική & εφηβική ηλικία», καθώς και εκπαίδευση στην «Πρόληψη του Εκφοβισμού» από το Πρόγραμμα SONET-BULL, I.K.Y.-Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ERASMUS+ από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Επιπρόσθετα, έχει παρακολουθήσει εξ΄ αποστάσεως επιμορφωτικά προγράμματα από Πανεπιστήμια του εξωτερικού σχετικά με την δικαστική ψυχολογία, εγκληματολογία, σχολικό εκφοβισμό και την ευζωία, σκέψη και συμπεριφορά ζώων. Έχει παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων, ημερίδων και συνεδρίων ψυχολογίας.
