Γράφει ο Dr. Παπακωνσταντής Α. Ιωάννης, DVM, MRCVS, Χειρουργός Κτηνίατρος
Οι κηδεμόνες των ζώων συντροφιάς είναι απαραίτητο να ενημερωθούν για την σωστή στοματική υγιεινή των τετράποδων φίλων τους. Εξάλλου, είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για την υγεία των ζώων τους, ακριβώς όπως και οι γονείς είναι υπεύθυνοι για την υγεία των ανήλικων παιδιών τους.
Η ενημέρωση γίνεται από τον κτηνίατρο στις πρώτες επισκέψεις. Η υγεία της στοματικής κοιλότητας και των δοντιών επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως η υφή της τροφής (οι κονσέρβες οδηγούν γρηγορότερα σε προβλήματα), η συχνότητα των γευμάτων, ο τρόπος ζωής και οι συνήθειες του ζώου, το DNA του ζώου κ.α. Βοηθάει σίγουρα η εκπαίδευση από νωρίς του κηδεμόνα και του ζώου να καθαρίζει τα δόντια 2-3 φορές την ημέρα με τα διάφορα προϊόντα του εμπορίου. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πρακτικό, ακόμη και όσοι το επιχειρούν, σπάνια το τηρούν συνέχεια και σε κάθε περίπτωση κανείς δεν γλυτώνει από το γονιδιακό του υπόβαθρο, αν ένας οργανισμός είναι γενετικά προγραμματισμένος να έχει προβλήματα με τα δόντια, θα έχει προβλήματα με τα δόντια.
Επομένως, είναι εξαιρετικά σημαντική η οδοντιατρική εξέταση από τον κτηνίατρο σε κάθε επίσκεψη ως μέρος της κλινικής εξέτασης του ζώου, ώστε να διαγνωστούν έγκαιρα τα πιθανά προβλήματα και να γίνει άμεσα η θεραπευτική παρέμβαση (αποτρύγωση, καθαρισμός, στίλβωση).
Μία πολύ σημαντική ιδιαιτερότητα των οδοντιατρικών παρεμβάσεων στο σκύλο και στη γάτα είναι πως απαιτείται γενική αναισθησία και διασωλήνωση του ζώου είτε χρησιμοποιούνται εισπνευστικά είτε ενέσιμα αναισθητικά φάρμακα. Μία συχνή παρανόηση είναι πως ο καθαρισμός δοντιών μπορεί να γίνει χωρίς αναισθησία ή με «μέθη».
Αυτό είναι επιστημονικά λάθος και υπάρχει μια σχετική δήλωση της Ευρωπαϊκής Κτηνιατρικής Οδοντιατρικής Εταιρίας και άλλων επιστημονικών εταιριών που αναφέρει τα εξής:
- Η αντιμετώπιση των οδοντικών παθήσεων, χωρίς γενική αναισθησία Δεν επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο της στοματικής κοιλότητας, ενώ ζωτικής σημασίας διάγνωση νοσημάτων μπορεί να μην πραγματοποιηθεί ή να καθυστερήσει.
- Δεν επιτρέπει ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό καθαρισμό των ιδιαίτερα σημαντικών υποουλικών περιοχών.
- Μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή των ιστών που περιβάλλουν το δόντι.
- Μπορεί να προκαλέσει δυσαρέσκεια, πόνο ή/και στρες στο ζώο.
- Είναι πιθανό να καθυστερήσει την κατάλληλη και αποτελεσματική θεραπεία.
- Εάν πραγματοποιηθεί με το πρόσχημα της «φροντίδας των δοντιών» θα μπορούσε να θεωρηθεί παραπλανητική, εκτός και αν ο κηδεμόνας ενημερωθεί και συναινέσει στην ανεπαρκή και πιθανώς τραυματική φύση της διαδικασίας.
Η οδοντική τρυγία αποτελεί εναπόθεση αλάτων ασβεστίου και μαγνησίου, μαζί με αρκετή ποσότητα οργανικών ουσιών στο σημείο της ένωσης των δοντιών με τα ούλα.
Προδιαθέτει αρχικά σε ουλίτιδα και αργότερα σε περιοδοντική νόσο. Η ουλοδοντική σχισμή, η σχισμή που σχηματίζεται περιμετρικά ανάμεσα στο δόντι και τα ούλα είναι πολύ σημαντικό να εξετάζεται και να καθαρίζεται προσεκτικά από τον κτηνίατρο. Οι ευαίσθητοι περιοδοντικοί ιστοί, που περιβάλουν το δόντι και το συνδέουν με το οστό της γνάθου, καταστρέφονται εύκολα με λάθος χειρισμούς, με αποτέλεσμα τον πόνο ή ακόμη και την απώλεια του δοντιού. Η αφαίρεση της τρυγίας ή πέτρας (αποτρύγωση) περιλαμβάνει τη χρήση αιχμηρών εργαλείων ή και υπερήχων, τα οποία εύκολα μπορούν να τραυματίσουν τους περιοδοντικούς ιστούς. Ειδικά, η υποουλική αφαίρεση της τρυγίας είναι πάντα επώδυνη και αν ο οδοντίατρος μπορεί να ελπίζει στη συνεργασία του ασθενή, ο κτηνίατρος δεν έχει τέτοια τύχη. Η αφαίρεση μόνο της ορατής τρυγίας πάνω από τη γραμμή των ούλων είναι αποτελεσματική και δημιουργεί την ψευδαίσθηση του καθαρού δοντιού.
Αυτό οδηγεί στην επιδείνωση της κατάστασης των δοντιών, καθώς καθυστερείται η αποτελεσματική θεραπεία του νοσήματος από τον ειδικό κτηνίατρο. Η διασωλήνωση του ζώου είναι υποχρεωτική καθώς κατά την αποτρύγωση προκύπτουν υπολείμματα αφαίρεσης τρυγίας και μικροβιακής πλάκας, νερό, αίμα και μεγάλος αριθμός βακτηρίων, τα οποία σε απουσία τραχειοσωλήνα μπορούν να μολύνουν το αναπνευστικό σύστημα. Τέλος, η γενική αναισθησία επιτρέπει στον κτηνίατρο την ενδελεχή εξέταση όλης της στοματικής κοιλότητας και την αντιμετώπιση περισσότερο πολύπλοκων καταστάσεων όπως ανωμαλίες οδοντοφυϊας, αποστήματα, συρίγγια και νεοπλάσματα.
Σήμερα, ζώα συντροφιάς δεν είναι μόνο ο σκύλος και η γάτα. Επομένως αξίζει μια σύντομη αναφορά σε άλλα δύο ζωϊκά είδη με ιδιαιτερότητες στην οδοντιατρική φροντίδα τους. Το ένα, είναι μικρόσωμο, στα 2-4 κιλά και το άλλο μεγαλόσωμο, στα 400-600 κιλά.
Τα αξιαγάπητα κουνελάκια, λοιπόν, ανήκουν στα υψηλόδοντα είδη, δηλαδή, τα ζώα αυτά έχουν δόντια τα οποία αναπτύσσονται συνεχώς κατά ύψος σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Το γεγονός αυτό δημιουργεί προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει ο κτηνίατρος. Τα κουνέλια πρέπει να ακονίζουν τα δόντια τους για να μην μεγαλώσουν υπέρμετρα. Συνήθως αυτό το κάνουν μόνα τους σε κάποια σκληρή επιφάνεια, στα κάγκελα του κλουβιού ή στις ειδικές πέτρες. Όταν αυτό δεν γίνεται, το ύψος των τομέων τους μεγαλώνει πολύ, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η λήψη της τροφής. Ειδικά τα ζώα αυτά κινδυνεύουν αν μείνουν νηστικά πολλές ώρες, καθώς η φυσιολογία τους επιβάλλει τη συνεχή λήψη μικρών ποσοτήτων τροφής. Η παρέμβαση του κτηνίατρου περιλαμβάνει τον τροχισμό και την εκτομή τμήματος του δοντιού, ώστε να επανέρθει το ύψος του στα φυσιολογικά επίπεδα.
Τα επίσης αξιαγάπητα άλογα παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες στην οδοντιατρική τους φροντίδα.
Η καλή κατάσταση της στοματικής κοιλότητας των ιπποειδών είναι σημαντική προκειμένου να γίνεται ομαλά η πρόσληψη και η μάσηση της τροφής – βασική προϋπόθεση για την υγεία του ζώου (αποφυγή κολικών) καθώς και η ανεμπόδιστη επικοινωνία με τον αναβάτη με τη μεσολάβηση της στομίδας. Τα ιπποειδή ως φυτοφάγα ζώα ασχολούνται με την μάσηση της τροφής τους το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας, έχουν δόντια που αναπτύσσονται συνεχώς με ρυθμό 2 – 3 mm κάθε χρόνο και κατά την μάσηση της τροφής η άνω και η κάτω γνάθος κινούνται σε μια χαρακτηριστική για τα ζώα αυτά ελλειπτική τροχιά. Τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα τον σχηματισμό οδοντικών ακίδων. Αυτές παρουσιάζονται στους προγόμφιους και στους γομφίους και συγκεκριμένα στο εξωτερικό χείλος των δοντιών της άνω γνάθου και στο εσωτερικό χείλος των δοντιών της κάτω γνάθου. Αποτελούν σημαντικό πρόβλημα μαζί και με άλλες ανωμαλίες τριβής των δοντιών, διότι εμποδίζουν την ομαλή πρόσληψη τροφής.
Ο κτηνίατρος παρεμβαίνει για να διορθώσει τις ανωμαλίες αυτές, προκειμένου να μπορεί το ζώο να τρώει κανονικά και χωρίς να πονάει.
Συμπερασματικά, η οδοντιατρική εξέταση είναι πολύ σημαντική για τα ζώα συντροφιάς και πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα κάθε κλινικής εξέτασης από τον κτηνίατρο, ώστε να γίνεται έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Παπακωνσταντής Ιωάννης, Κτηνίατρος DVM, MRCVS. Απόφοιτος της Κτηνιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ., όπου παρέμεινε για μεταπτυχιακή εκπαίδευση στη Χειρουργική Κλινική, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αντιμετώπιση περιστατικών ιππιατρικής και χειρουργικής μαλακών ιστών. Υπηρέτησε ως εθελοντής κτηνίατρος στην Κλινική του Ιπποδρόμου στους Ολυμπιακούς Αγώνες Athens 2004 και στους αγώνες Special Olympics Athens 2011. Επί σειρά ετών εργάστηκε ως χειρουργός κτηνίατρος σε κλινικές στην Αθήνα και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι μέλος σε πολλές ελληνικές και ξένες επιστημονικές εταιρείες.
Έχει συμμετάσχει σε περισσότερα από 100 συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, σε κάποια από αυτά ως ομιλητής, έχει 3 δημοσιεύσεις σε επιστημονικό περιοδικό, έχει συγγράψει εκατοντάδες κτηνιατρικά άρθρα στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο και δίνει συχνά κτηνιατρικές συμβουλές σε τηλεοπτικές εκπομπές. Εδώ και χρόνια μέσω του www.vethelp.eu, αυτός και οι συνεργάτες του προσφέρουν 24ωρη κτηνιατρική υποστήριξη στην Αττική. Επίσης, τον τελευταίο χρόνο, ασχολείται εντατικά με την κλινική διατροφή των κατοικίδιων ζώων και παρέχει κτηνιατρική υποστήριξη σε πολυεθνικές εταιρίες τροφίμων.
